Een bescheiden mirakel voor Afghanistan

In Bonn verzamelen hooggeplaatste vertegenwoordigers van tientallen landen en instellingen om te praten over de toekomst van Afghanistan. De Duitse regering organiseert de conferentie en markeert daarmee de tiende verjaardag van de eerste internationale conferentie na de omverwerping van de taliban in 2001, die ook in Bonn doorging.

Verplicht optimisme

Tijdens de openingssessie benadrukte president Karzai dat de voorbije tien jaar heel wat vooruitgang en groei gebracht hadden voor Afghanistan. Die mening werd tijdens de voormiddagsessie bijgetreden door de Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Radoslaw Sikorski, die stelde dat ‘het Afghanistan van vandaag het beste Afghanistan is van minstens de voorbije dertig jaar’. Ook andere sprekers bendrukten de successen van tien jaar internationale steun voor de Afghaanse regeringen onder Hamid Karzai. De kritiek op de huidige toestand met zijn wijdverbreide onveiligheid, armoede en corruptie werden door de meeste deelnemers geformuleerd als “belangrijke uitdagingen voor het komende decennium”.

Goed bestuur

Hillary Clinton onderlijnde heel sterk dat het blijvende engagement van de internationale gemeenschap om financiële steun en militaire vorming te blijven geven aan Afghanistan een kwestie is van wederzijdse verantwoordelijkheid. Daarmee verwees ze naar de verantwoordelijkheden die de Afghaanse regering moet waarmaken op het vlak van economische hervormingen, goed bestuur en militaire vorming. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal hamerde in zijn inbreng zoveel op goed bestuur –voor veiligheid en vrede, maar ook economische ontwikkeling– dat het moeilijk anders begrepen kon worden dan als een striepende kritiek op de huidige gang van zaken in Afghanistan.

De Indiase minister van Buitenlandse Zaken S.M. Krishna stelde dat Afghanistan nog steeds geconfronteerd wordt met belangrijke tekorten op het vlak van veiligheid, bestuur, ontwikkeling en investeringen.

Grondwet en vrouwenrechten

Om in de periode na de terugtrekking van de westerse gevechtstroepen vrede te kunnen realiseren in Afghanistan, beklemtoonde VN secretaris-generaal Ban Ki-moon dat het proces van dialoog en verzoening onverminderd verdergezet moet worden. De contouren van die dialoog die Ban aangaf, worden door de meeste landen uitdrukkelijk gedeeld: gesprekken vereisen dat alle deelnemers geweld afzweren, banden met internationale terrorisme afbreken en de huidige grondwet respecteren.

‘Het respect voor mensenrechten en in het bijzonder de rechten van vrouwen is een van de voornaamste strijdpunten voor de periode waar we voor staan’, zei de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Carl Bildt. Hij bevestigde daarmee wat daarvoor al gezegd werd door zowat elke spreker, met name de Amerikaanse buitenlandminister Hillary Clinton en de EU buitenlandvertegenwoordigster Catherine Ashton. De Noorse minister Jonas Gahr Støre noemde de verdediging van vrouwenrechten letterlijk een rode lijn waarover Afghaanse actoren noch internationale betrokkenen over mochten gaan in hun streven naar vrede en verzoening.

Volgens Ashton blijft het doel van de hele internationale inspanning om voor de Afghanen ‘het bescheiden mirakel van een normaal leven voor iedereen’ te realiseren.

Regionale samenwerking

Het belang van regionale samenwerking om vrede en stabiliteit in Afghanistan mogelijk te maken, werd ook in bijna elke toespraak herhaald. Zowel de Russische als de Chinese ministers van Buitenlandse Zakenverwezen in dat verband naar het belang van de Sjanghai Cooperation Organisation, een organisatie waarin de twee Euraziatische grootmachten de hoofdrol spelen. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken voegde daaraan toe dat de aanwezigheid van buitenlandse troepen in Afghanistan de voorbije jaren minder bijgedragen heeft tot vrede dan tot de verdieping van de opstand. Ali Akbar Salehi voegde daar nog aan toe dat het plan van “bepaalde buitenlandse mogendheden” om na 2014 militaire basissen te behouden in Afghanistan helemaal contraproductief was.

De afwezigheid van Pakistan op de conferentie -als gevolg van de Navo-aanval op een Pakistaanse grenspost een week geleden- werd enkele keren aangeraakt als bijzonder jammer.  Met name de Australische minister van Buitenlandse Zaken Kevin Rudd onderlijnde dat Pakistan in Bonn had moeten zijn om deel uit te maken van de noodzakelijke betrokkenheid van de regio bij vrede en stabiliteit in zijn buurland. Overigens wezen verschillende sprekers erop dat het ook omgekeerd werkt: de regio en de buurlanden zullen maar echt rust en vrede kennen als Afghanistan ophoudt een slagveld te zijn.

Ulema

‘De rol van de islamitische clerus en geleerden is cruciaal om een cultuur van vrede te installeren, in plaats van de cultuur van oorlog en geweld die er nu heerst’, zei de vertegenwoordiger van de Afghaanse Hoge Vredesraad. Hetzelfde geleuid was te horen in de toespraken van verschillende islamitische landen en organisaties. De Organisatie van Islamitische Landen kondigde daarvoor een conferentie aan die volgend jaar georganiseerd zal worden.