Een glaasje water graag, zonder zout

De membranen zijn gemaakt uit synthetische polymeren, een vorm van plastic, en werken volgens het principe van omgekeerde osmose. Het water wordt door een halfdoorlatende celwand gedrukt, waarbij het water doorloopt en zouten en andere ongewenste stoffen achterblijven.
“De membranen zijn uitstekend geschikt om de waterkwaliteit te verbeteren van bronnen in grote steden, die een cocktail van vervuilende stoffen bevatten”, zegt Renato Ferreira, projectmanager bij de waterafdeling van het Braziliaanse ministerie van milieu. “Gewone waterzuiveringssystemen verwijderen niet de zware metalen of gifstoffen uit de agro-industrie. Deze membranen doen dat wel”.
De technologie is vooral nuttig in het noordoosten van Brazilië, waar het erg weinig regent. Het alternatief is grondwater, maar dat is bijzonder zout omwille van de rotsachtige ondergrond. Het water in de meeste bronnen bevat een zoutgehalte van 3 promille, drie keer meer dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie als geschikt voor consumptie beschouwt.

Ontziltingsinstallaties

In de voorbije tien jaar bouwde de regering 2000 ontziltingsinstallaties, maar de meeste werken niet of nauwelijks omdat ze heel kleinschalig zijn en omdat het technisch personeel onvoldoende is opgeleid. In 2004 nam de overheid een nieuwe aanloop met het Programma voor Zoet Water, dat lokale gemeenschappen moet betrekken in het beheer van de waterzuiveringsinstallaties.
Ongeveer een derde van de 100.000 waterputten in de regio zou met behulp van de nieuwe technologie kunnen worden geëxploiteerd. Elke put zou gemiddeld 4000 liter ontzilt water per dag opleveren, genoeg om de 23 miljoen inwoners van de regio van water te voorzien.
De membraantechnologie laat toe de waterzuivering op maat te snijden van de kwaliteit van het beschikbare grondwater. Wanneer het water veel ijzer bevat moet dat op voorhand worden behandeld om te vermijden dat de membranen beschadigd worden. Water dat kalk of magnesium bevat moet met een andere druk door het membraan worden geperst, dat samengesteld kan zijn uit drie tot negen verschillende laagjes.

Goedkoop

Een eenvoudige installatie met drie membranen kost ongeveer 5400 euro. “Dat is niet veel”, zegt Perreira, “als je weet dat we daarmee water kunnen maken voor 800 mensen”.
De membranen worden tot nu toe geïmporteerd uit het buitenland, maar daar willen Braziliaanse wetenschappers een einde aan maken. Om kosten te sparen en technologisch onafhankelijk te worden, willen de federale universiteiten van Campina Grande (UFCG) en Rio de Janeiro (UFRJ) binnen twee jaar hun eigen technologie op punt stellen. De laboratoria gebruiken daarbij keramiek als basismateriaal voor de filters in de plaats van polymere plastics.
Bij de ontziltingstechniek wordt ongeveer de helft van het water gezuiverd, terwijl de andere helft achterblijft met een verhoogde zoutconcentratie. Ook dat afvalwater kan nuttig worden gebruikt. EMBRAPA, het agronomisch onderzoekscentrum van de Braziliaanse overheid, werkt aan een systeem waarbij het zoute water kan worden omgeleid naar kwekerijen voor tilapia, een vissoort die vaak voor consumptie wordt gekweekt.
De filtermembranen kunnen verder worden gebruikt om door een proces van pervaporatie de aroma’s te extraheren uit koffie en sinaasappels, wat belangrijk is om de smaak van instantkoffie en verwerkte fruitsappen te verbeteren. IPS MDG7