Een nieuw land voor Afrika?

En in de olierijke grensregio Abyei moeten kiezers uitmaken bij welk van de twee landsdelen ze zich willen aansluiten in het geval van een splitsing. De referenda maken deel uit van de afspraken in het vredesakkoord van 2005. ‘Bedoeling is te evalueren of de situatie inderdaad verbeterd is en of de Zuid-Soedanezen zich goed voelen binnen een verenigd Soedan’, legt Benjamin Mkapa uit aan MO*. De voormalige president van Tanzania staat aan het hoofd van het speciale VN-Panel voor het referendum van Secretaris-Generaal Ban Ki-moon.

Met de referenda in januari kan Soedan wereldgeschiedenis schrijven. Opiniepeilingen geven immers aan dat Zuid-Soedan voor onafhankelijkheid zal kiezen. ‘Het zou voor het eerst zijn dat er via de stembus aan het heilige huisje van de Afrikaanse landsgrenzen wordt geraakt’, schrijft Philippe Perdrix in het weekblad Jeune Afrique.

Op minder dan honderd dagen voor de vastgelegde datum is het echter allerminst zeker of het referendum er –tijdig– komt. Er is een gebrek aan middelen om het personeel op te leiden en de registratie van de kiezers loopt enorme vertragingen op. Zorgwekkender is de waslijst aan politieke knopen die nog moeten worden doorgehakt. Wie mag er in Abyei stemmen? Enkel de hoofdinwoners van de regio of ook de pro-Khartoem nomaden die een paar maand per jaar naar Abyei afzakken voor hun vee? Waar zal de grens precies lopen? Hoe moeten de olierijkdommen tussen noord en zuid verdeeld worden?

Er wordt gevreesd voor een heropflakkering van het geweld als die problemen niet tijdig worden opgelost. De internationale gemeenschap kijkt intussen met vernieuwde aandacht naar Soedan. Naast de VN en de Afrikaanse Unie, die voornamelijk een bemiddelende rol spelen, zijn er individuele spelers met een uitgesproken mening over de mogelijke splitsing van het land. Egypte loopt niet warm voor een opdeling van Soedan en lanceerde het voorstel van een confederatie. Van Oeganda en de Verenigde Staten is het een publiek geheim dat ze grote voorstanders zijn van een onafhankelijk Zuid-Soedan. Officieel klinkt het echter dat de beslissing bij de Zuid-Soedanezen ligt. De rol van de internationale actoren ligt volgens Mkapa precies daar: ‘De inspanningen moeten erop gericht zijn het referendum simpelweg te laten doorgaan: materiële en diplomatieke steun voor vrije en transparante verkiezingen. (…) Van beide kanten hebben we immers vernomen dat ze de resultaten van eerlijke en vrije verkiezingen zullen respecteren, of die nu op eenheid of splitsing uitdraaien.’