Een Nobelprijs voor groepswerk

Meestal worden die gemeenschapsgoederen beheerd door de staat, maar heel vaak leidt dat beheer tot verwaarlozing, verloedering of uitputting van die goederen. Het alternatief is dan vaak om het organiseren ervan maar aan de markt over te laten en gemeenschapsgoederen te privatiseren, zodat elke eigenaar verantwoordelijk is voor zijn deel. Dat zien we vandaag ook gebeuren met stukken van het Amazonewoud of stranden.

Het onderzoek van Elinor Ostrom richt zich op een derde aanpak, namelijk het collectieve beheer. Volgens haar zijn de politieke economen al te ver gegaan in hun specialisatie en zijn ze gewoon blind voor andere domeinen van het leven, zoals de sociale dynamiek in een samenleving, de manier waarop mensen kunnen samenwerken en wat motivatie kan opleveren aan economisch gewin.

Ostrom brengt de economie opnieuw in contact met het concrete samenleven van mensen en komt via empirisch onderzoek tot de vaststelling dat het economisch veel beter rendeert om zulke gemeenschapsgoederen door de groep te laten beheren. Het kan daarbij gaan om inheemse gemeenschappen die collectief de bossen of het weiland beheren. Maar het kan ook gaan om heel moderne systemen, zoals een appartementenblok, drinkwatercomunales of een vennootschap.

Wolfgang Sachs, socioloog en onderzoeker aan het Wuppertal Institut in Duitsland, was blij verrast met de prijs voor Ostrom. ‘Zij is eigenlijk een dissidente econome, die meer dan twintig jaar heel belangrijk werk heeft verricht zonder daarvoor enige aandacht te krijgen. Zij introduceert een totaal nieuw paradigma, namelijk economie als relatie en economie in gemeenschap.

Zij focust op een economie van samenwerking in plaats van concurrentie en komt via empirisch onderzoek tot de vaststelling dat die benadering vaak meer rendeert. Dat gaat volledig in tegen het neoklassieke economische denken. Bovendien is het de eerste keer dat een vrouw de Nobelprijs voor Economie krijgt, en dat is niets te vroeg.’