Eén op tien Afrikanen migrant tegen 2010

Binnen de Arbeidsorganisatie bestaat sinds 1975 een conventie die de rechten
van migranten beschermt en mechanismen aanreikt om de migratiestroom te
controleren. Geen enkele van de 14 lidstaten van de Zuid-Afrikaanse
Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) heeft die conventie totnogtoe geratificeerd.
Vincent Williams, directeur van het South African Migration Project, denkt
dat niet veel landen weten dat de conventie bestaat of dat de
overheidsdiensten teveel werk hebben. De conventie ratificeren volstaat
niet, de vraag is hoe ze kan worden toegepast en afgedwongen, zegt
Williams.

Op het seminarie bleek dat het migratiebeleid in Zuid-Afrika bijzonder
chaotisch verloopt. Bij een onderzoek in sweatshops en textielateliers in de
binnenstad bleek dat de meeste werknemers afkomstig waren van buurland
Malawi en vaak achter slot en grendel lange dagen moesten werken in
gevaarlijke werkomstandigheden. Het feit dat vele migranten illegaal in het
land zijn, stelt hen in een zwakke positie tegenover hun werkgever.
Gastarbeiders hebben minder rechten en zijn daarom minder gemakkelijk te
organiseren in een vakbond, zo zeiden vakbondsleiders op het seminarie.

Migratie biedt niettemin heel wat economische voordelen, zowel voor landen
met hoge werkloosheid als met een tekort aan arbeidskrachten. Je kan de
ongelijkheden tussen landen ook wegwerken door handel te drijven, maar
migratie is beter omdat er altijd twee landen beter van worden en de
verstandhouding tussen verschillende volkeren wordt bevorderd.

Een aangepast migratiebeleid zou Zuid-Afrika in staat stellen beter in te
spelen op sociale fenomenen die gepaard gaan met migratie: xenofobie, de
vlucht van competente arbeidskrachten naar nog rijkere landen, de impact van
migratie op aids en het toenemende aantal vrouwelijke migranten. Nu al is
Zuid-Afrika de tweede leverancier van verpleegsters voor Groot-Brittannië.
Steeds meer medisch personeel en leraars zoeken de groenere weiden van
Canada, Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië op.

ILO-woordvoerder Luc Demarat waarschuwde dat de problemen nog zouden
toenemen wanneer er geen maatregelen worden genomen. De conventie biedt een
kader aan om de migratiestroom te controleren en ervoor te zorgen dat
migranten beter worden geïnformeerd over de arbeidsmogelijkheden in het
buitenland en aanspraak kunnen maken op sociale bescherming.

De SADC houdt zich al tien jaar met de thematiek bezig. Het secretariaat
stelt een bijkomend protocolakkoord voor over vrij personenverkeer. Rijkere
landen als Zuid-Afrika, Botswana en Namibië houden de boot af omdat ze een
toevloed van migranten vrezen. Een mogelijk alternatief zijn bilaterale
akkoorden in afwachting van een consensus over een gemeenschappelijk
protocol. Volgens onderzoeker Winston Meso kan een regionale afspraak ervoor
zorgen dat hooggeschoolde mensen niet langer naar rijke industrielanden
uitwijken.