Egypte vindt zijn zondebok: een jonge, christelijke vrouw

“Ik wilde alleen gelukkig worden”, zegt Abeer, die in Egypte bekend werd onder haar voornaam, in een filmpje op YouTube. De video maakte haar verhaal in het hele land bekend.

Abeers verhaal illustreert de situatie van koptisch-orthodoxe vrouwen die te maken hebben met huiselijk geweld en bescherming zoeken, maar vastlopen in de orthodoxe leer en cultuur. Terwijl de Koptische Kerk zelf klaagt over discriminatie door de moslimmeerderheid in het land, zet deze zaak de schijnwerpers op de vrijheidsbeperkingen die de kerk zijn eigen leden oplegt.

In diverse interviews vanuit geheime locaties, heeft Abeer in de afgelopen weken beschreven hoe haar huwelijk met een medechristen in het dorp Kafr Shehata in de provincie Assiut, in het zuiden van het land, al snel veranderde in een nachtmerrie. Haar man intimideerde haar verbaal en sloeg haar routinematig, zei ze. Abeer, die lijdt aan een soort bloedarmoede waarvoor ze elke drie maanden een transfusie nodig heeft, smeekte om een scheiding. De kerk, die sinds 1971 geleid wordt door de zeer conservatieve paus Shenouda III, weigerde dit verzoek.

Bekering

“Er werd tegen mij gezegd dat ik alleen van dit huwelijk af kon komen als ik van geloof veranderde”, zei in een talkshow op de zender OTV, een zender die eigendom is van christenen. “Daarom overwoog ik moslim te worden.”

Toen ze in de bus Yassen, een moslim, ontmoette, en merkte dat hij haar respectvol behandelde, werd ze verliefd. Op 23 september vorig jaar hoopte ze op een beter leven, toen ze zich in de Al-Azhar moskee bekeerde tot de islam om met Yassen te kunnen trouwen. Allebei hadden ze besloten hun dorp voorgoed te verlaten. Abeers geluk was van korte duur. Diverse keren moest ze van verblijfplaats veranderen, omdat haar familie haar achtervolgde.

Veel orthodoxe christenen maken zich zorgen over het dalende aantal kerkleden en het feit dat veel van hun kinderen moslim worden. Ooit waren christenen een meerderheid in het land, maar inmiddels maken ze nog 4,5 procent van de bevolking van 86 miljoen mensen uit.
 
Het regime van de voormalige president Hosni Moebarak keek de andere kant op wanneer de kerk leden die zich bekeerden tot de islam, lastig vielen in een poging ze weer terug te brengen naar de orthodoxe kerk.

Ultraconservatief

Beïnvloed door de ultraconservatieve ideeën van Shenouda, hebben veel christelijke gezinnen geaccepteerd dat bekering tot de islam ‘afvalligheid’ is en een doodzonde. Een idee dat vaak tot wrijving leidt met de moslimgemeenschap.
 
Enkele dagen voordat het verhaal van Abeer naar buiten kwam, werd Salwa, jonge christelijke moeder van drie kinderen die zich zeven jaar geleden bekeerde tot de islam, vermoord door christelijke familieleden. Een van haar kinderen werd ook omgebracht. Haar islamitisch man raakte gewond.

Uit angst voor eenzelfde lot, verschool Abeer zich bij Benha, veertig kilometer ten noorden van Cairo. Maar een islamitische buurman alarmeerde haar familie.  In maart vond haar familie haar. Ze werd vervolgens vastgehouden in verschillende kerken. Uiteindelijk belandde ze in een kerk in Imbaba, een wijk in Cairo waar fanatisme en armoede hand in hand gaan en frequent tot gewelddadigheden leiden.
 
Abeer slaagde er op een gegeven moment in haar man te bellen. Omdat die niet wist wat te doen, zocht hij hulp bij de opkomende fundamentalistische Salafistische beweging. Tientallen salafisten trokken vervolgens op naar de kerk in Imbaba, waar ze op de vuist gingen met christenen. Bij de gevechten kwamen acht moslims en vier christenen om. Meer dan tweehonderd mensen raakten gewond en twee kerken werden in brand gestoken.

De ongeregeldheden waren de ergste in jaren in Egypte. Duizenden christenen gingen de volgende dag in Cairo de straat op. Ze riepen om de terugkeer van Moebarak en eisten bescherming voor hun kerken tegen de salafisten.

Moebarak hield islamitische groepen zoals de salafisten stevig onder de duim. Hij gaf ook paus Shenouda de vrij hand in het bestuur van zijn kerk, in ruil voor steun voor zijn bewind. Shenouda verbood christenen om mee te doen aan de protesten tegen het bewind van Moebarak, die op 25 januari begonnen en in februari leidden tot de val van de president.

Zondebok

De Egyptische media, die nog worden bestuurd door bonzen uit het Moebarak-tijdperk, wezen onmiddellijk Abeer aan als de zondebok. Zij zou de onlusten hebben uitgelokt door haar gedrag.

Abeer, die tijdens de vechtpartijen uit de kerk wist te ontsnappen, werd door het leger gearresteerd. Ze wordt nu beschuldigd van het uitlokken van religieuze onlusten en zit achter de tralies in de beruchte vrouwengevangenis Qanater. Zelfs mensenrechtenorganisaties, die in het verleden vaak zaken van bekeerlingen op zich namen, lijken te aarzelen om haar verdediging op zich te nemen.
 
In het laatste telefonische interview dat ze vorig week aan een regionaal tv-station gaf, zei Abeer met gebroken stem dat ze niet weet wat haar te wachten staat. “Het enige wat ik wilde, was een normaal leven, net als andere mensen.”