Egyptenaren verkopen nieren om eindjes aan elkaar te knopen

De 36-jarige Karim leende geld om zijn bakkerij uit te breiden. De zaken gingen slecht en hij dreigde achter de tralies te gaan als hij zijn schulden niet afbetaalde. Uiteindelijk verkocht hij een nier om de financiële put te dempen.
Karim is geen uitzondering. Elk jaar staan duizenden arme Egyptenaren een nier af. Dat gebeurt vaak legaal. Egypte transplantatiecentra mogen geen organen van dode mensen gebruiken. Een donor vinden is voor nierpatiënten de enige mogelijkheid om aan een nieuwe nier te komen. Transplantatiecentra hebben mensen in dienst die donors aanbrengen. Experts schatten dat er bij 95 procent van de niertransplantaties in Egypte geld komt kijken.

Transplantatietoerisme

Er bestaat ook een belangrijk illegaal circuit. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is Egypte een van de vijf belangrijkste leverancierslanden in de internationale nierhandel. Volgens de Coalition for Organ-Failure Solutions (COFS), een niet-gouvernementele organisatie uit Washington, vinden in Egypte elk jaar honderden illegale niertransplantaties plaats. Volgens de wet mogen buitenlanders in Egypte geen organen krijgen.
De meeste donors zijn jonge Egyptenaren die geen vaste baan hebben. Ze zitten diep in de schulden of kunnen hun huur niet betaken. Ze worden omgepraat door de mannetjes van de transplantatiecentra die hun prooien benaderen in cafés in de slums van Caïro. De bemiddelaars minimaliseren de risico’s, zegt Amr Mostafa een onderzoeker van de COFS.
Veel klanten komen uit de rijke Golfstaten. Ze gebruiken vervalste documenten om het verbod van transplantaties bij buitenlanders te omzeilen. Af en toe valt de politie binnen in ziekenhuizen waar veel buitenlanders behandeld worden, maar dat kan het transplantatietoerisme niet stoppen.

Vicieuze cirkel

Zowat 80 procent van de donors klaagt over vermoeidheid of ernstigere gezondheidsproblemen na de ingreep, schat de COFS op basis van een enquête. Veel donors verdienen hun kost met allerlei vormen van zwaar werk, en na de operatie lukt dat niet meer zo goed. “Het is een vicieuze cirkel”, zegt Kabir Karim, de directeur voor Egypte van de COFS. Ze verkopen een nier omdat ze schulden hebben, en na een half jaar is het extra geld weg. Ze hebben nog altijd schulden, maar kunnen nu niet meer zo hard werken.”
Veel donors zijn te beschaamd om hulp te zoeken. Sommigen schakelen wel de politie in als ze worden opgelicht of minder geld krijgen dan beloofd.
Egypte heeft een duidelijkere wetgeving nodig met zware straffen om de handel in organen stil te leggen, oordeelt Mahmoud El-Meteini, een belangrijke transplantatiechirurg. Daarna zou Egypte ook de transplantatie van organen van overleden mensen moeten toestaan. Een wetsvoorstel dat alle transplantaties tussen niet-verwanten zou hebben verboden, werd vorige maand niet goedgekeurd door het Egyptische parlement. Het zou betekend hebben dat veel patiënten langer op een nier hadden moeten wachten. Experts vrezen dat het nog een hele tijd zal duren vooraleer de Egyptenaren de religieuze bezwaren tegen de transplantatie van organen van overleden mensen varen.