Egyptische bloggers ontmaskeren folteraars

De blog van Noha Atef, Torture in Egypt, die deels in het Engels verschijnt, is de meest volledige in zijn soort in het Midden-Oosten, met berichten, foto’s, video’s en een bibliotheek van artikelen die de brutaliteit van de Egyptische politie en veiligheidsdiensten moeten aantonen.
“Folteren gebeurt vaak in Egypte omdat politieofficieren niet gestraft worden als ze betrapt worden”, zegt ze. “Berichten over straffen zijn pure regeringspropaganda. Officieren krijgen hooguit een lichte straf. Daar gaan ze meestal tegen in beroep.”
Atef, journaliste voor een lokale, onafhankelijke krant, zegt dat haar interesse voor het thema dateert uit 2005, toen ze een rapport van een Egyptische mensenrechtenorganisatie las. Het ging over het misbruik en de foltering van vrouwen door de politie. Tegen sommige van die vrouwen was nooit een aanklacht geformuleerd. Andere zouden zijn gefolterd op verzoek van families die een persoonlijke rekening wilden vereffenen. “Foltering werd gebruikt als een wapen dat men kon inhuren”, zegt Atef.
In 2006 begon Atef de incidenten over politiemisbruik te bundelen in een blog. Naarmate de inhoud groeide, linkte ze de verhalen van de slachtoffers aan de politieofficieren die verdacht werden van betrokkenheid. In de rubriek Torturepedia staat nu informatie over meer dan twintig verdachte officieren. “Elk lemma bevat een lijst van hun misdaden en een foto, als er een beschikbaar is. Als iemand gefolterd of geslagen is door agenten van de politie of staatsveiligheid, dan kunnen ze via dat album de betrokken officier identificeren.”

Zwarte Woensdag

Ook andere Egyptische bloggers plaatsen materiaal over folterpraktijken op het internet. Verscheidene onder hen begonnen naar aanleiding van Zwarte Woensdag, toen bij een referendum in mei 2005 veiligheidsagenten in burger en pro-regeringsdemonstranten oppositieleden en journalisten aanvielen en vrouwen de kleren afrukten in een poging hen te vernederen.
Verontwaardigde activisten reageerden door foto’s op Flickr te zetten, een website waarop foto’s gedeeld kunnen worden. De bijschriften bevatten details over de vermeende misbruiken, gaande van brutaal geweld tot verkrachting en foltering.
“Je moet die mensen ontmaskeren. Je moet ze bij naam noemen en aan de schandpaal nagelen”, zegt vakbondsactivist Hossam El-Hamalawy, de drijvende kracht achter de Flickr-groep. Piggipedia, zoals de Flickr-groep heet, bevat ondertussen meer dan 165 foto’s, gepost door een vijftal mensen dat regelmatig bijdrages levert.

Islamisten

Foltering raakte begin jaren negentig wijdverspreid bij de Egyptische ordediensten om bekentenissen af te dwingen en islamistische militanten te intimideren. “Iedereen die in de handen van de politie valt, en vooral wie arm is, loopt groot gevaar gefolterd te worden en lichamelijke letsels op te lopen, onder meer door slagen, trappen, zweepslagen, brandende sigaretten, seksuele agressie… elektroshocks aan voeten, hoofd, geslachtsorganen en borsten, en het ophangen aan ijzeren tralies of de celdeur”, stond vorige maand in een rapport van zestien lokale mensenrechtengroepen.
Egyptische bloggers hebben al tientallen bezwarende foto’s en video’s op het internet gepost. In een videoclip is te zien hoe politieagenten de 21-jarige microbuschauffeur Emad El-Kebir sodomiseren met een houten stok. De agenten hadden de video zelf gemaakt met een mobieltje. Ze verspreidden de beelden toen naar andere microbuschauffeurs, wellicht met de bedoeling om hen aan te manen de “boetes” te betalen, die de politie routinematig oplegt.
Toen Mohammed Khaled, die als Demagh MAK blogt, de video in handen kreeg en hem eind 2006 op YouTube zette, was de publieke verontwaardiging groot. De beelden vonden hun weg naar andere blogs en onafhankelijke Egyptische kranten. Arabische satellietzenders pikten het op en uiteindelijk belandde het verhaal in de buitenlandse pers.
Door de publiciteit kwam de zaak voor de rechtbank. De twee officieren die hadden toegezien op de foltering, werden veroordeeld. “Na de zaak van Emad El-Kebir waren de mensen geschokt en beseften ze dat het klopte wat wij al die tijd gezegd hadden”, zegt Gamal Eid, directeur van het Arabische Netwerk voor Mensenrechteninformatie (ANHRI).

Niet zonder gevaar

Bloggen over politiebrutaliteit is niet zonder gevaar. Sommige onlineactivisten werden al het doelwit van de praktijken die ze zelf aanklaagden. El-Hamalawy heeft tot dusver geluk gehad. “Niemand is immuun, maar door te bloggen onder onze echte naam hebben we een zekere mate van bescherming gekregen”, zegt hij. “Wanneer bloggers bekend worden, beseft de regering dat hun arrestatie meer problemen veroorzaakt dan de moeite loont.”
Atef zegt dat de veiligheidsdiensten haar familie lastigvallen, dat ze zelf al naar het politiekantoor werd geroepen en dat haar werkgevers al meer dan eens met pesterijen te maken kregen. Ondanks de intimidatie gaat ze door met haar blog, zegt ze.