Egyptische christenen wantrouwen president

“Voor veel kopten stortte de wereld in toen Morsi won”, zegt Youssef Sidhoum, hoofdredacteur van het koptische weekblad Al-Watan. “Maar de gevaren lijken te zijn overdreven. Sinds Morsi aan de macht is, heeft hij nog niets gedaan wat de angst rechtvaardigt.”

De kopten vormen 10 procent van de Egyptische bevolking van 91 miljoen mensen. Bijna alle andere Egyptenaren hangen de soennitische islam aan.

In een poging de christelijke minderheid gerust te stellen, regelde Morsi vlak na zijn benoeming een ontmoeting met vertegenwoordigers van de Egyptische kerken. In aanwezigheid van koptische, evangelische en katholieke leiders benadrukte hij dat hij president wilde zijn “van alle Egyptenaren”, los van religie of politieke voorkeur.

Zijn actie werd door sommige kopten echter met scepsis onthaald. Zij twijfelen aan de oprechtheid van de president. “Ik vertrouw hem niet”, zegt Joseph, een 47-jarige koptische inwoner van Cairo. “Morsi’s mooie woorden zijn alleen cosmetisch. De Moslimbroederschap wil het land islamiseren.”

“Ze zeggen de rechten van christenen te respecteren, maar uiteindelijk zullen ze kledingvoorschriften opleggen, zoals in Iran, en alcohol verbieden. Daarmee schaden ze de toeristenindustrie in Egypte”, zegt Joseph, die overweegt naar Nieuw-Zeeland te emigreren.

Overdreven

Sidhoum vindt dergelijke reacties overdreven. “We zitten nu drie maanden met een president van de Moslimbroederschap en er zijn geen tekenen dat onze gemeenschap iets te vrezen heeft”, zegt hij. “Morsi moet een kans krijgen en we moeten pas conclusies trekken als hij daadwerkelijk het beleid verandert.”

In overeenstemming met zijn belofte voor de verkiezingen heeft Morsi tot nu toe geen decreten uitgevaardigd op het gebied van kledingvoorschriften of alcoholverkoop, of een zogenoemde “moraalpolitie” ingezet.

Eerder deze maand uitte de president zijn ergernis toen Nederland, volgens de Egyptische media, had besloten verzoeken voor politiek asiel te accepteren van koptische christenen die stelden “religieus vervolgd” te worden.

“Het is onder alle omstandigheden onacceptabel dat buitenlandse partijen interveniëren in de betrekkingen tussen moslims en christenen in Egypte”, zei Yasser Ali, een woordvoerder van de president op 9 september tijdens een persconferentie.

“De positie van de president in deze kwestie is duidelijk”, voegde hij eraan toe. “Alle Egyptenaren hebben dezelfde rechten en verantwoordelijkheden tegenover de staat. De president maakt geen onderscheid tussen Egyptenaren, of ze nu moslim of christen zijn.”

Vernielingen

De kopten wijzen echter op sporadisch sektarisch geweld na de revolutie van vorig jaar, om te bewijzen dat hun positie verslechterd is. Vorig jaar oktober, tijdens het Egyptische militaire interim-bestuur, werden tientallen ongewapende demonstranten - veelal kopten - gedood bij een confrontatie met de veiligheidsdiensten in het district Maspero in Cairo. Na de bloedige botsing volgden dagenlang protesten van woedende kopten, die beweerden dat de staat het geweld tegen christenen steunde.

Meer recent, in augustus, vernielden woedende moslims in de stad Dahshur, ten zuiden van Cairo, verschillende winkels en huizen van kopten. Dit gebeurde nadat een jonge moslim tijdens een persoonlijk ruzie door zijn koptische buurman was gedood. De rust werd uiteindelijk hersteld nadat via een traditionele “verzoeningsraad” de beschadigde partijen naar tevredenheid gecompenseerd werden.

Voor Morsi was dit incident het eerste in zijn soort tijdens zijn presidentschap, en hij ontkende dat het in essentie om “sektarisch geweld” ging. De gebeurtenissen in Dahshur waren volgens hem “een geïsoleerd incident” en reflecteerden niet de relaties tussen moslims en christenen in zijn land.

Straffeloosheid

Sidhoum is op zijn beurt kritisch over de traditionele verzoeningsmethoden die bij dergelijke sektarische explosies worden ingezet. Onder het regime van de voormalige president Hosni Moebarak gebeurde dat steeds vaker. “Dit soort incidenten eindigen altijd bij een verzoeningsraad en met compensatie voor de christelijke slachtoffers. Maar de daders worden nooit vervolgd”, zeg hij.

Verzoeningsraden zijn de traditionele methode om plaatselijke disputen tussen clans of families op te lossen. Er wordt vooral op het platteland en in woestijnregio’s gebruik van gemaakt. In dergelijke raden nemen gezinshoofden en plaatselijke leiders - en geestelijke leiders als de ruzie een sektarische dimensie heeft - zitting. Vervolgens wordt er onderhandeld over een voor iedereen acceptabele oplossing, waarbij meestal compensatie volgt voor de partij die het meest geschaad is.

Dergelijke raden functioneren buiten de overheid om, die ernaar neigt de plaatselijke tradities te respecteren. Sidhoum vindt echter dat deze oude methode om conflicten op te lossen niets bijdraagt aan het verminderen sektarisch geweld, omdat de daders ongestraft blijven.

“Als de wet wordt gehandhaafd tegenover iedereen die zich schuldig maakt aan sektarisch geweld, of het nu moslims of christenen zijn, zou dat het gezag van de staat herstellen en het vreedzaam samenleven bevorderen.”

Mena Thabet, een koptische mensenrechtenactivist, is het daarmee eens. “Het regime-Moebarak moedigde verdeeldheid tussen moslims en christenen aan uit politiek eigenbelang”, zegt Thabet. “Sektarisch geweld werd niet vervolgd. Als dat wel was gebeurd, zouden dergelijke incidenten nu veel minder vaak voorkomen.”

Veel zal volgens hen afhangen van de nieuwe grondwet, waaraan momenteel wordt gewerkt. “Als de grondwet daadwerkelijk gelijkheid garandeert voor alle Egyptenaren, is de politieke oriëntatie van de president - broederschap, salafistisch of wat dan ook - niet meer relevant”, zegt Thabet.

De Egyptische Grondwetgevende Vergadering zal naar verwachting binnen twee maanden met een concepttekst komen. De uiteindelijke tekst wordt via een nationaal referendum voorgelegd aan het Egyptische volk.