El Salvador blijft vakbonden opjagen

Toen Mauricio Funes in maart 2009 de presidentsverkiezingen won als kandidaat van het FMLN, een voormalige rebellenbeweging, beloofde hij iets te doen aan de situatie van vakbondsvertegenwoordigers. In de opeenvolgende dictaturen, van 1932 tot 1979, en nadien onder de rechtse regeringen waren die vaak het doelwit van intimidatie, foltering en zelfs moord.

Maar ook de regering van Funes ontsnapt nu niet aan de kritiek van de vakbondsleiders. Ze zeggen dat er te weinig vooruitgang is geboekt.

Bezetting van kathedraal

Een van de zaken die de aandacht van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) heeft getrokken, is het ontslag vorig jaar van Luis Alberto Ortega, secretaris-generaal van het Syndicaat van Werknemers van het Parlement, een vakbond die in 2010 is opgericht.

Ortega had van januari tot april vorig jaar de bezetting van de kathedraal van San Salvador geleid. Hij klaagt aan dat de FMLN-fractie in het parlement, waarvan hij werknemer was, een akkoord heeft gesloten met andere politieke groepen om hem te ontslaan en zo de jonge vakbond te onthoofden.

De zaak blijft aanslepen omdat de regering-Funes nog steeds niet geantwoord heeft op de vragen van het Comité voor de Syndicale Vrijheid van de ILO. Dat opende in april een onderzoek naar aanleiding van deze zaak en andere vermeende schendingen van ILO-conventie 87, de conventie die de vakbondsvrijheid beschermt.

Vakbonden zijn schadelijk

“De mensen blijven bang om zich te organiseren of hun vakbond te versterken”, zegt Róger Gutiérrez, leider van de Federatie van Onafhankelijke Verenigingen en Vakbonden van El Salvador, die tien organisaties groepeert.

Tijdens de burgeroorlog (1980-1992), die zeventigduizend dodelijke slachtoffers maakte, hebben ultrarechtse doodseskaders veel politieke tegenstanders gedood, onder wie heel wat vakbondsvertegenwoordigers.

Onder de regering-Funes is wel degelijk vooruitgang geboekt, zegt Gutiérrez. Vooral voor staatsambtenaren is de situatie verbeterd nu ze via een grondwetswijziging toestemming hebben gekregen om zich te organiseren; het Hooggerechtshof had in 2007 nog ILO-conventie 87 ongrondwettelijk genoemd.

“De grootste problemen doen zich voor in de privésector, die vakbonden blijft onderdrukken”, zegt Gutiérrez. Veel bedrijven blijven vakbonden als schadelijk zien, zegt hij.

Zo worden in exportgerichte textielfabrieken regelmatig vakbondsleiders ontslagen of worden parallelle vakbonden opgericht die de belangen van de werkgevers verdedigen.

Te weinig inspecteurs

“Onder de rechtse regeringen kwam vervolging vaak voor, zelfs vervolging door de politie, maar ook nu, op een moment dat vakbondsactiviteiten weer zijn toegestaan, is er nog steeds sprake van intimidatie en vervolging”, zegt Alexander Gómez, financieel secretaris van de Syndicale Federatie van Overheidswerknemers van El Salvador. De federatie groepeert twaalf vakbonden, goed voor 12.000 werknemers van onder meer luchthavens, scholen, gezondheids- en energiediensten.

Volgens vakbondsleiders is de vervolging een gevolg van het feit dat de regering uit personen en groepen van uiteenlopende sectoren bestaat, met uiteenlopende, soms tegenstrijdige belangen. “Het heersende model, het neoliberale, blijft hetzelfde, en dat gaat ten koste van de werknemers”, zegt Gutiérrez.

Bovendien staat het ministerie van Arbeid zwak. Het beschikt niet over voldoende middelen en personeel om de arbeidswetten te doen naleven, zeggen de vakbonden. In februari dit jaar telde het ministerie slechts 212 inspecteurs voor het hele land.
Het middenkader van het ministerie dateert nog van de periode van de vorige, rechtse regering van Antonio Saca (2004-2009) en het zijn die ambtenaren die de onethische praktijken volhouden. Zo blijft het voor bedrijven mogelijk inspecteurs om te kopen zodat ze hun rapport aanpassen, zeggen de vakbonden. “De inspecteurs blijven het op een akkoordje gooien met de bedrijven, daarin is geen verandering gekomen”, zegt
Gutiérrez.