Emissiehandel is niet zaligmakend (*)

In het gunstigste geval monden de klimaatonderhandelingen die momenteel gaande zijn in Kopenhagen, volgens hen uit in een hervorming van het Kyotoprotocol. Daarbij accepteren ontwikkelingslanden strengere uitstootnormen en wordt een aanvullende overeenkomst gesloten met landen die Kyoto niet ondertekenden, zoals de Verenigde Staten.
Mogelijk worden ook actieplannen vastgesteld voor grote ontwikkelingslanden en concrete maatregelen om ontwikkelingslanden landen te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering.
Hoe ambitieus de uiteindelijke afspraken ook zijn, enkele van de mechanismen die in Kopenhagen gepromoot worden, blijven gebrekkig. Het gaat dan onder meer om financiële mechanismen die bedoeld zijn om ontwikkelingslanden te helpen bij het ontwikkelen van een groene economie en de negatieve impact van de klimaatverandering te bestrijden.
Volgens het Departement voor Economische en Sociale Zaken van de Verenigde Naties, hebben ontwikkelingslanden jaarlijks 500 tot 600 miljard dollar nodig voor klimaatmaatregelen. Dat geld moet uit rijke landen komen, omdat zij als de grootste vervuilers een verantwoordelijkheid hebben ten opzichte van de rest van de wereld.
Het Clean Development Mechanism in het Kyotoprotocol zorgt ervoor dat rijke landen die verantwoordelijkheid niet serieus genoeg nemen, stelt milieuorganisatie Friends of the Earth (FoE). Landen reduceren niet hun eigen uitstoot, maar kunnen die via het mechanisme compenseren door in ontwikkelingslanden uitstootbeperkende projecten te financieren. Ook wordt op deze manier weinig (extra) publiek geld voor hulp aan ontwikkelingslanden vrijgemaakt.

Meer vervuiling

De koolstofkredieten die landen of bedrijven verdienen door te investeren in schone energie of andere uitstootbeperkende projecten, zijn verhandelbaar. Die handel wordt aangemoedigd door het Kyotoprotocol, omdat het een goede stimulans voor uitstootbeperking zou zijn.
Volgens Kevin Smith van Climate Justice Action, helpen de koolstofkredieten bedrijven in sommige gevallen juist bij hun vervuilende praktijken. “In Groot-Brittannië is een nieuwe, vervuilende infrastructuur opgebouwd met geld uit het Emissiehandelsschema van de Europese Unie”, zegt hij.
 
Een petrochemisch bedrijf in India kan bijvoorbeeld de emissie in een van de fabrieken reduceren door eenvoudige verbeteringen in de bedrijfsvoering. Vervolgens verkoopt het bedrijf de daarmee opgebouwde koolstofkredieten aan een westers bedrijf. Met het verdiende geld wordt een nieuwe, vervuilende fabriek gebouwd. “In sommige gevallen leidt dit mechanisme juist tot meer vervuiling”, stelt Smith. “En het systeem zorgt ervoor dat het geld naar bedrijven blijft vloeien.”
“Het lijkt erop dat de uitstootbeperking er ook zonder de koolstofkredieten wel zou zijn gekomen en dat de deze kredieten een beloning zijn voor een normale bedrijfsvoering”, zegt Francesca Gater van Friends of the Earth Europe. Volgens haar is het onmogelijk om te controleren of bedrijven die hun uitstoot reduceren, hiertoe direct gestimuleerd werden door het systeem van emissiehandel.
“Als het gaat om het terugdringen van de uitstoot, kunnen we niet vertrouwen op koolstofmarkten”, zegt Smith. “Die zullen leiden tot corruptie van het soort dat de recente wereldwijde economische crisis heeft veroorzaakt. Het zijn slechts manieren om nieuwe markten voor kapitaal te creëren.”
De meeste landen erkennen dat de koolstofmarkten gereguleerd moeten worden. Zij zien hierin een rol weggelegd voor de Wereldbank, maar FoE ziet dat niet zitten vanwege de slechte reputatie van de bank op sociaal en milieugebied.
(*) Dit artikel maakt deel uit van een reeks bijdragen van IPS naar aanleiding van de klimaatconferentie in Kopenhagen. ‘Planeet Kopenhagen’ startte op 23 november en loopt tot het einde van de conferentie op 18 december.