Energiebypass rond Rusland in de stijgers

Het grote aandeel van Rusland in de Europese energievoorziening is al geruime tijd een grote bekommernis. Veertig procent van het gas in Europa is afkomstig uit Rusland. Dat percentage zal de komende jaren stijgen, nu de EU zich heeft voorgenomen het gasaandeel in haar totale energiemix op te voeren uit milieu-overwegingen.
Door het Baku-initiatief zou Europa minder afhankelijk kunnen worden van Rusland. In Baku, de hoofdstad van Azerbeidzjan, vond in 2004 de eerste vergadering plaats tussen de Europese Commissie en elf oud-Sovjetstaten waaronder Georgië, Azerbeidzjan en Oekraïne. Het Baku-initiatief bundelt de krachten van de EC en de ex-Sovjetstaten om de macht van Rusland en Gazprom te breken.
Zo beloofde Azerbeidzjan vorig jaar gas te leveren aan Georgië voor de komende vijf jaar, ook al had Rusland voorgesteld de volledige gasexport van Azerbeidzjan op te kopen. Tijdens dezelfde vergadering werd door de Azerbeidzjaanse en Kaspische nationale oliemaatschappijen een contract ondertekend dat Rusland buitenspel zet.
De enige stap die nog rest om Europa te voorzien van gas uit Azerbeidzjan en Kazachstan is de bouw van de Nabucco-gaspijpleiding. Die zou in Turkije aansluiten op de Baku-Tbilisi-Erzurum-leiding en van daaruit gas voeren naar West-Europa via achtereenvolgens Bulgarije, Roemenië en Hongarije. In 2008 kwam het project in een stroomversnelling terecht: het Duitse energiebedrijf RWE werd aandeelhouder en het eerste contract over gastoevoer van Azerbeidzjan naar Bulgarije werd ondertekend.
De afgelopen twee jaar heeft Rusland er alles aan gedaan om de realisatie van het project te voorkomen. Gazprom voerde gesprekken met afzonderlijke staten en grote private energiemaatschappijen. Maar het belangrijkste struikelblok voor het aanvatten van de bouw van Nabucco is Turkije: in ruil voor de transit over haar grondgebied eist de staat een proportie van het gas voor eigen gebruik, onder de marktprijs. Het is onwaarschijnlijk dat Azerbeidzjaans president Ilham Aliev hiermee akkoord zal gaan.