Enthousiasme voor Pan-Afrikaans Parlement ondermaats

Elk Afrikaans land moet vijf vertegenwoordigers sturen naar de continentale volksvergadering. De Afrikaanse Unie in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba ontving totnogtoe namen van slechts 32 van haar 53 lidstaten. Ook hebben nog lang niet alle nationale parlementen een deelname aan het Pan-Afrikaans Parlement goedgekeurd. Voor Claude Kabemba van het Electoral Institute of Southern Africa in Johannesburg wijst het gebrekkige enthousiasme op de vrees van sommige landen zich te onderwerpen aan recht en transparantie.

De tijd dringt nochtans, want van 18 tot 20 maart komt het parlement bij elkaar in Addis Abeba. De voorzitter van de Afrikaanse Unie, de Mozambikaanse president Joachim Chissano, is voorzitter tot het parlement zelf zijn voorzitter en vier vice-voorzitters heeft gekozen. Gedurende de eerste vijf jaar krijgt de volksvergadering een adviserende functie. Daarna zou ze wetgevend moeten kunnen optreden.

De verschillende niveaus van democratische ontwikkeling in Afrika maken een meer actieve rol voor het parlement op korte termijn onwaarschijnlijk. Generaal Gnassingbe Eyadema bijvoorbeeld zwaait al sinds 1967 de plak in Togo en heeft in het West-Afrikaanse land nooit democratische verkiezingen toegelaten. In een land zonder echte politieke infrastructuur als de Democratische Republiek Congo is het Pan-Afrikaans Parlement niet meteen een prioriteit. We mogen niet te snel gaan en moeten ervoor zorgen dat alle landen meedoen, vindt Kabemba.

Een eerste vuurproef voor democratische besluitvorming wordt de locatie van het toekomstige parlementsgebouw. Zuid-Afrika, Egypte en Libië hebben hun interesse al laten blijken. Zuid-Afrika kan op de steun rekenen van de landen van de Southern African Development Community (SADC), maar Libië is al begonnen met de bouw van een paleis in Tripoli.

Zuid-Afrika verwijt Libië dat het geen echte democratische traditie heeft. Wat het land echter wel heeft, is veel geld. Kolonel Khadafi heeft bijna 1,8 miljoen euro aan de Afrikaanse Unie betaald in naam van 11 landen die hun bijdragen niet regelmatig betaalden. Omdat de Afrikaanse Unie krap bij kas zit, is ze genoodzaakt op elk aanbod in te gaan. En naast het parlement moeten ook het Afrikaans Gerechtshof en de Afrikaanse Centrale Bank nog ergens onderdak vinden.

Khadafi heeft zich in Zuid-Afrika ook niet geliefd gemaakt met zijn kritiek op het Nieuwe Partnerschap voor Afrikaanse Ontwikkeling (Nepad), dat hij een neokoloniaal instrument noemde. We hebben onze eigen vorm van democratie. We aanvaarden hulp, maar geen voorwaarden, zo verklaarde de Libische leider.

Nepad is het troetelkind van de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki. Het verplicht de Afrikaanse politici tot deugdelijk bestuur in ruil voor investeringen van rijke landen, vooral in infrastructuur. De Afrikaanse leiders hebben naar eigen zeggen 50 miljard euro per jaar nodig om de economische ontwikkeling van het continent een nieuwe impuls te geven en ziekte en armoede te bestrijden.