‘Er worden nog elke dag mensen vermoord in Goma’

Afgelopen zondag ondertekenden elf Afrikaanse landen het Congo-vredesakkoord in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. De betrokken landen besloten om zich niet meer te mengen in het conflict in Oost-Congo. Vooral Oeganda en Rwanda werden ervan beschuldigd de onrust in het gebied aan te stoken door de rebellen van M23 te steunen. MO* sprak met Elisabeth Sekanabo, voorzitster van de vzw Amuka, een deelorganisatie van het Afrikaans Platform die vrouwen in Congo ondersteunt. Elisabeth is net terug van een rondreis van twee weken in het conflictgebied, vanwaar ze afkomstig is. ‘Verkrachtingen, moorden en hongersnoden zijn nog steeds dagelijkse kost in Oost-Congo’, aldus Elisabeth.

  • Amuka vzw Elisabeth Sekanabo (rechts) reisde twee weken lang door Oost-Congo. Amuka vzw

Wat doet de vzw Amuka precies voor vrouwen in Congo?

Elisabeth Sekanabo: De organisatie Amuka heeft projecten lopen in verschillende Congolese dorpen met als doel de vrouwen er een beter toekomstperspectief te bieden. Ik ben nu bijvoorbeeld naar het stadje Kanyabayonga getrokken, in het explosieve oosten van Congo. Ze hebben daar een centrum dat opvang biedt aan vrouwen die het slachtoffer werden van verkrachting. We steunen hen met allerlei initiatieven. Dat gaat van hulp bieden bij het bewerken van velden tot de vrouwen leren lezen en schrijven.

Verkrachtingen in Congo zijn nog steeds een immens probleem. Verkrachting wordt gebruikt als wapen tegen de bevolking. Zowel regeringssoldaten als rebellen maken zich schuldig aan deze wanpraktijken. Wanneer een vrouw verkracht wordt, is dat ook enorm pijnlijk voor haar naaste omgeving. Op die manier maken ze talloze families gewoon kapot en wordt de hele bevolking vernietigd.

U bent ook naar Goma gereisd. In november was de stad nog twee weken lang in handen van de rebellen van M23. Wat is de huidige toestand in Goma?

Elisabeth Sekanabo: De bevolking leeft met de angst dat M23-rebellen van de ene dag op de andere zullen terugkeren. De bevolking van Goma kan ook nergens naartoe bij een nieuwe inval. Alle gebieden rond de stad zijn in handen van de rebellen (M23 heeft zijn stellingen in de heuvels rond Goma onlangs nog versterkt, red.) De stad is simpelweg omsingeld.

Er worden ook elke dag mensen doodgeschoten in Goma. Niemand weet waarom, en niemand weet wie achter de moorden zit. De onzekerheid is alomtegenwoordig. Ik heb gruwelijke getuigenissen gehoord van mensen. Zo zouden er ‘s nachts dieven van deur tot deur gaan en inwoners dwingen hun geld af te geven. Zelfs als de burgers geld geven, lopen ze nog steeds een hoog risico om vermoord te worden. Wanneer de plaatselijke bewoners de dieven te pakken krijgen, is het hek dan ook van de dam. Ze slaan de dieven in elkaar tot ze sterven. Geruchten doen de ronde dat er een wijk is waar mensen de dieven zelfs opeten.

Dat gedrag is het gevolg van de vele trauma’s die de inwoners voortdurend ondergaan. Kan je je voorstellen dat Congolese kinderen zo’n taferelen te zien krijgen? Langs de ene kant is de woede begrijpelijk, maar het blijft te wreed voor woorden.

Hoe is de toestand in de vluchtelingenkampen in de regio?

Elisabeth Sekanabo: Ik heb het vluchtelingenkamp Mugunga bezocht, dat vlak bij Goma ligt. Er zijn talloze vluchtelingenkampen in de regio met duizenden vluchtelingen. De mensen zijn afkomstig uit dorpjes in de regio, die door de oorlog compleet verwoest zijn. De situatie in de vluchtelingenkampen is schrijnend, de mensen hebben er gewoonweg niets. De vrouwen zijn er nog het ergst aan toe.

Alle vrouwen die ik ontmoet heb, slapen al bijna een jaar op de grond met hun gezin. Er zijn geen matrassen en dekens, ze slapen op bladeren. Toen ik het kamp verliet was ik mentaal volledig op.

Er zijn nochtans heel wat hulporganisaties ter plekke om de bevolking te helpen.

Elisabeth Sekanabo: Er zijn inderdaad veel niet-gouvernementele organisaties ter plaatse, maar te weinig noodhulporganisaties. Veel hulp krijgen de mensen dus niet. Toen ik aan een vrouw vroeg hoeveel keer per week de organisaties voedsel kwamen uitdelen, antwoordde ze ‘een keer om de twee à drie maanden’.

Iedereen praat altijd over de Rwandese genocide. Dat vond iedereen erg. Maar de oorlog in Congo duurt al meer dan twintig jaar, dat is ook genocide.

In de tussenperiode leven mensen van het fruit en de vruchten die ze plukken in de bossen. Mensen sprokkelen er ook hout om te verkopen. Daar krijgen ze zo’n veertig eurocent voor, waarmee ze wat eten kunnen kopen voor de kinderen. De mensen lijden er massaal honger. Bovendien worden de kampen ook nog eens geteisterd door ziektes. De vluchtelingenkampen hebben me het meest aangegrepen van de hele reis. De omstandigheden waarin al die mensen moeten leven zijn echt verschrikkelijk.

Hoe reageert de bevolking? Staan ze aan de kant van het Congolese leger of van de M23-rebellen?

Elisabeth Sekanabo: De bevolking is gewoon moe. Ze hebben geen sympathie meer voor een van beide partijen. Veel mensen leden voordat ze in de vluchtelingenkampen belandden trouwens ook al honger. Ze bewerkten hun velden, maar vanaf er iets groeide kwam er een groep rebellen aan om alles af te nemen. De huizen van de bevolking werden platgebrand en hun gronden ingenomen.

Zo gaat dat altijd maar verder, het is een eindeloze cyclus. De bevolking is ten einde raad. Ik sprak in een vluchtelingenkamp met een man die vroeger leerkracht was in een dorpsschooltje. Hij zat daar gewoon niks te doen. Hoe kan een man zo leven? Mijn broer vertelde me dat in enkele dorpen in het binnenland twaalf van de nog resterende dertig mannen gewoon gek geworden zijn door de situatie.

De MUNESCO-vredesmacht van de Verenigde Naties is met ongeveer 20.000 manschappen ter plaatse. Wat doen zij aan al de ellende in de regio?

Elisabeth Sekanabo: In Goma heb ik de soldaten van de Verenigde Naties gezien, ze rijden er met hun jeeps door de stad om zogezegd de veiligheid te garanderen. De blauwhelmen zijn er om de bevolking te beschermen en te helpen, maar dat doen ze niet. Er worden vrouwen verkracht net naast en zelfs in de vluchtelingenkampen en ze doen er niets aan. De troepen observeren gewoon de hele toestand. Ze maken rapporten van de gebeurtenissen en daar blijft het bij.

Wat vindt u van het vredesakkoord dat afgelopen zondag werd gesloten tussen de landen in de regio?

Elisabeth Sekanabo: We weten niet echt wat we er van moeten vinden. We hopen dat alle partijen eerlijk zijn. Maar hoeveel vredesakkoorden zijn er de afgelopen jaren al gesloten? Na enkele jaren ontstonden er dan problemen dóór een of ander vredesakkoord. Het is wachten tot al die akkoorden echt effectief en tastbaar worden.

Iedereen wijst met een beschuldigende vinger naar Rwanda als oproeikraaier in de regio.

Elisabeth Sekanabo: Je mag niet vergeten het onderscheid te maken. De Rwandese overheid is zeker medeverantwoordelijk voor de onrust in de regio, doordat ze M23 steunt. Maar de Rwandese bevolking heeft daar niets mee te maken. Toen de Rwandese genocide aan de gang was, zijn vele Rwandezen naar Oost-Congo gevlucht. Ook voor de genocide hebben velen gestudeerd bij ons, we zijn samen opgegroeid. Elke Congolese familie deed vroeger iets voor Rwandezen.

Vandaag zie je in Goma bijna geen Rwandezen meer. Vele Rwandezen die vroeger geholpen werden, keren zich nu tegen de Congolese bevolking omwille van politieke manipulatie. Er is iets gebroken door de huidige crisissituatie. Ik begrijp het gewoon niet. Iedereen praat altijd over de Rwandese genocide. Dat vond iedereen erg. Maar de oorlog in Congo duurt al meer dan twintig jaar, dat is ook genocide. Eigenlijk zijn al de landen die wapens produceren, medeverantwoordelijk voor de doden in Congo. Het is een frustrerende situatie. Wanneer rebellen onrust stoken in Mali grijpen de Fransen meteen in, maar in Congo doet niemand iets. Er moet iets veranderen. We mogen de mensen die daar in pure ellende leven niet vergeten.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.