Erfenisrecht voor Burundese vrouwen niet voor morgen

“Een vrouw heeft recht op een deel van de erfenis van haar ouders, net als haar broers”, fulmineert het feministische parlementslid Christine Ntagwirumugara. Ze is er niet over te spreken dat de wetswijziging, waar al tien jaar aan wordt gesleuteld, niet zoals gepland in april werd goedgekeurd maar het onderwerp wordt van een referendum.
De Burundese regering moet op die manier niet zelf de knoop doorhakken in een kwestie die in Burundi niemand onverschillig laat. De aanhangers van de wet zijn vooral de intellectuele elites in de steden, terwijl er op het platteland heel wat tegenstand bestaat, ook onder de vrouwen. Het feit dat de overheid geen middelen heeft opzijgezet om de volksraadpleging te organiseren, doet vermoeden dat het referendum niet voor morgen is.
Weinig Burundezen betwisten dat vrouwen dezelfde rechten hebben als mannen. De tegenstanders halen vooral praktische bezwaren aan. Burundi is een dichtbevolkt land waar 90 procent van de mensen van de landbouw leeft. Nu al is een gemiddeld landbouwbedrijf niet groter dan een halve hectare en de bevolking blijft groeien. Tachtig procent van de geschillen voor de rechtbank gaat over de verdeling van gronden. Het aantal twisten is flink gestegen na de terugkeer van Burundese vluchtelingen uit de buurlanden.
“Deze wet dreigt een ernstig probleem nog groter te maken”, zegt advocaat Vincent Ndikumasabo, “Op het platteland gaan vrouwen van hun broers een stuk grond claimen, wat zal leiden tot eindeloze processen.”
Bij gebrek aan wetgeving verlopen erfenissen in Burundi nog steeds volgens de traditionele gebruiken. Volgens de traditie kan een vrouw geen grond erven omdat ze wordt geacht op de akker van haar echtgenoot te gaan werken. Alleen wanneer een vrouw geen kinderen heeft, verstoten is of nooit trouwt kan ze aanspraak maken op een klein stukje grond voor haar levensonderhoud, dat na haar dood teruggaat naar haar broers.
In het Burundese patrilineaire systeem behoren de gronden tot de familie van de vader. Wanneer ook een vrouw een eigendomsclaim kan laten gelden, opent dat de deur voor de clan van haar echtgenoot. “Dat lijkt misschien onbelangrijk, maar op langere termijn kan dat leiden tot twisten tussen broers en schoonbroers, terwijl het nu al zo erg is met ruzies tussen broers”, zegt Prime Nakabahizi, een dorpsnotabele.
De verontwaardiging over het uitstel is groter bij vrouwen in de stad dan op het platteland. “Ik schiet goed op met mijn broers en onze relaties zijn uitstekend”, zegt Rose Karire uit het dorp Ruhororo in het noorden van het land, “Zelfs wanneer de wet er komt, ga ik mijn deel niet opeisen. Ik zit namelijk niet zo krap bij kas als zij.”