Erkenning vluchtelingen blijft loterij in VS

De hervorming werd aangekondigd in januari 2006, na berichten over verregaande incompetentie en partijdigheid onder de rechters die beslissen over het lot van asielzoekers die in de VS aankomen. Zes maanden later nam de toenmalige minister van Justitie Alberto Gonzales een reeks initiatieven om de erkenningsprocedure te verbeteren. Het werk en de kennis van de betrokken rechters wordt nu bijvoorbeeld op geregelde tijdstippen geëvalueerd en er kwam geld om bijkomende magistraten en medewerkers aan te werven.
 
Maar anderhalf jaar later is er aan de tekortkomingen van het systeem nog altijd niets veranderd, zeggen Amerikaanse advocaten en activisten die met asielzoekers werken. Ook mensen die vervolgd of zwaar bedreigd werden in hun land van herkomst, maken volgens hen een grote kans om teruggestuurd te worden.

Critici hebben het over “cowboyrechtspraak”. Sommige immigratierechters kennen 18 keer vaker asiel toe dan andere collega’s aan dezelfde rechtbank. Ook de rechtbanken die de zaken in beroep behandelen, doen sterk uiteenlopende erkenningspercentages optekenen.

Het lot van een asielzoeker hangt meer af van de rechter waarbij hij terecht komt dan van de redenen waarom hij uit zijn land is weggetrokken en de situatie in dat land, stelde professor Philip Schrag vast. De expert migratiewetgeving van de Universiteit van Georgetown publiceerde in 2007 Refugee Roulette, een studie over het probleem. Nogal wat mannelijke rechters blijken veel meer aanvragen te weigeren dan vrouwen, en er zijn ook grote verschillen tussen rechters uit verschillende deelstaten. Professor Schrag schat dat iemand die uit China is weggevlucht uit angst voor vervolging in de immigratierechtbank in Orlando 76 procent kans maakt erkend te worden, terwijl diezelfde vluchteling in Atlanta maar zeven procent kans maakt.
 
De grote verschillen zijn waarschijnlijk onder meer te verklaren door de politieke benoemingen van de laatste jaren. In 2005 en 2006 benoemde minister Gonzales 49 rechters aan de 54 immigratierechtbanken die de VS tellen. Velen daarvan hadden de juiste partijkaart, maar geen achtergrond in migratiewetgeving. Verder hebben de immigratierechtbanken te weinig middelen om hun werk goed te doen. Schrag stelde ook vast dat de oordelen vaak erg kort zijn, waardoor de rechters niet ten gronde moeten ingaan op de argumenten van de aanvrager.

De VS kregen de laatste jaren tussen 40.000 en 100.000 asielaanvragen per jaar binnen. In 2005 kenden de US aan ongeveer 25.000 mensen asiel toe.