'Ethiopië heeft meer nodig dan weer eens noodhulp'

12,5 miljoen Ethiopiërs dreigen van de honger om te komen tenzij de internationale gemeenschap snel hulp biedt. De jaarlijkse crisis is er weer, voor het zoveelste jaar op rij. Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties (WFP) heeft de donoren 90 miljoen dollar gevraagd. De organisatie slaat alarm omdat ze voorlopig nog maar toezeggingen heeft voor ongeveer de helft van dat bedrag dat waarschijnlijk nodig zal zijn. De dreiging dat de hulptoevoer in september stilvalt, is nog niet afgewend.

Maar waaruit moet hulp aan Ethiopië bestaan? Na 18 maanden als WPF-directeur in Ethiopië roept Georgia Shaver op tot een debat. Ethiopië heeft nood aan hulp op langetermijn, en dat is iets anders dan noodhulp, zegt ze. We moeten beseffen dat zelfs áls het regent, er nog altijd vijf miljoen Ethiopiërs zijn die niet het hele jaar door te eten hebben. We hebben meer programma’s nodig om die groep van mensen te bereiken. Het is een groot land, en de honger heeft structurele oorzaken.

Volgens Shaver pakt de jaarlijkse hulpoperatie geen fundamentele problemen aan. Onderwijs, toegang tot voedsel, de toegang tot markten, de infrastructuur, water, bossen en zeker landbezit zijn grote knelpunten, en droogte komt daar bovenop. Ook de regering van eerste minister Meles Zenawi heeft volgens de WFP-directeur nog geen werk gemaakt van die structurele problemen, hoewel de Ethiopische overheid nu wel al transparanter tewerk gaat. De nood is enorm en neemt toe, maar er wordt niet op een gezamenlijke manier aan tegemoetgekomen, zegt Shaver. We moeten daarom nu starten met een debat over de inhoud van hulp, hoe omvangrijk die moet zijn, wat de overheid zelf kan en wat er verder van buitenaf moet komen. Anders blijft er jaarlijks noodhulp nodig en is er geen langetermijnimpact.

De noodhulpoperatie zelf kampt intussen ook met problemen. Het WFP denkt 619.000 ton voedsel nodig te hebben, maar komt voorlopig 230.000 ton tekort. De organisatie zag zich genoodzaakt om de graanpakketten die normaal 15 kilo per maand bedragen, te beperken tot 12,5 kilo. Ik kan u verzekeren dat het verkleinen van voedselpakketten een maatregel is die wij en onze partners alleen uit wanhoop nemen, zegt James Morris, de algemene directeur van het WFP. Omdat de donoren niet met de nodige hulp over de brug komen, ziet het WFP zich gedwongen de ontvangers te selecteren. Wie zal eten krijgen? Wie blijft honger lijden? Georgia Shaver herinnert aan de situatie van vorig jaar. Ook toen was het een waar gevecht om de noodrantsoenen bij elkaar te schrapen. Tot in september bleef het moeilijk.

Volgens het WFP heeft maandenlange voedselschaarste nu al geleid tot stijgende ondervoeding onder de meest kwetsbare groepen. Gebrek aan schoon drinkwater en goed voedsel, tekort aan zaaigoed, een povere eerstelijnsgezondheidszorg en een gebrek aan sanitaire voorzieningen maken de situatie nog erger. Ironisch genoeg zijn sommige delen van Ethiopië nu ook overstroomd, waardoor voedselreserves werden vernietigd en het risico op ziekten is toegenomen. De Southern Nations, Nationalities and Peoples Region (SNNPR), waar naar schatting 20 procent van de 67 miljoen Ethiopiërs wonen, is er het ergst aan toe.

Na een tweedaags bezoek aan de noordelijke hooglanden vertelde Bob Geldof, de rockster die Live Aid in het leven riep, afgelopen zondag dat wat hij zag nog erger was dan wat hij zich had voorgesteld. Geldof zei dat Britse en Amerikaanse leiders kunnen helpen, maar de noden negeren.