EU-beleid: sociaal boterzacht, economisch dwingend

Miljoenen mensen lijden meer dan ze zouden moeten lijden. Er is een Europees beleid mogelijk dat minder schade zou hebben aangericht in de zwakkere landen. Hoe moeten we dat verklaren? Ideologie en complexiteit passeerden al de revue, maar er is meer.

  • CC Giorgio Brida In het zuiden van Europa groeien de anti-Europese gevoelens. Beppe Grillo haalde in Italië met zijn protestpartij een kwart van de stemmen. CC Giorgio Brida
  • European Parliament/Pietro Naj-Oleari Een blauw lint in het Europees Parlement symboliseert de strijd tegen armoede tijdens een campagne in 2010. Landen die sociale doelen niet halen, worden daarvoor niet beboet terwijl de economische sturing sinds de crisis steeds harder wordt. European Parliament/Pietro Naj-Oleari

‘Er was geen draagvlak in de noordelijke landen voor een ander beleid’, aldus professor Vos. ‘Onze democratie zal zich moeten heruitvinden. Onze democratieën werken nog sterk nationaal. De visie van de Duitse kanselier heeft in heel de EU, en zeker heel de eurozone, invloed, maar alleen de Duitsers kunnen voor haar kiezen. Dat democratische tekort wordt niet helemaal opgevangen door een sterker Europees Parlement. In deze overgangsfase naar een echte Europese democratie wegen enkele machtige landen buitenproportioneel op het beleid.’

Lotsverbonden in de feiten, niet in de hoofden

Om een monetair, economisch en sociaal beleid te voeren dat oog heeft voor de belangen van alle lidstaten is er meer wederzijdse empathie en een groter besef van lotsverbondenheid nodig. Vos: ‘De lotsverbondenheid is er zeker, maar mensen beseffen dat veel te weinig. Niemand realiseert zich dat de zuiderse lidstaten zich in de schulden staken om producten in het noorden te kopen. Niemand beseft dat het wegzinken van die landen ook ons zwaar in de problemen kan brengen.’

Frank Vandenbroucke vindt dat die lotsverbondenheid in de eurozone ook tot het sociaal beleid reikt. ‘We weten dat kinderen die opgroeien in arme gezinnen waar niemand werk heeft, minder kans hebben op goed onderwijs. In Roemenië leeft een derde van de kinderen in zulke gezinnen. Dat heeft na verloop van tijd grote economische gevolgen. Alleen kijken naar begrotingscijfers is dus, óók uit economisch oogpunt, kortzichtig. Wie wil dat een Europees land op lange termijn mee kan, moet ook oog hebben voor sociale investeringen.’ Een sociale kaalslag zoals die zich nu in sommige PIIGS voltrekt, heeft op de duur ook negatieve economische gevolgen.

Vandenbroucke pleit dus voor een Europese sociale investeringsagenda: hoogwaardige kinderopvang, investeren in opleiding en onderwijs, van migratie een succes maken door ervoor te zorgen dat immigranten naar school gaan en een baan krijgen, minimale inkomensbescherming.

Sociaal boterzacht, economisch dwingend

Beweren dat Europa daar geen oog voor heeft, klopt niet. De Commissie schrijft daar vuistdikke rapporten over en roept op om allerlei doelen te realiseren, maar het blijft zacht beleid. Universele en hoogwaardige kinderopvang, zo weten we, is dé manier om meer vrouwen aan het werk te krijgen. In 2002 werden daarover in Barcelona doelen afgesproken. Die zijn absoluut niet gehaald.

Ander voorbeeld: een van de vijf Lissabondoelen is dat er tegen 2020 twintig miljoen minder armen zijn in de Unie. ‘Als de nationale doelstellingen van de lidstaten worden opgeteld, kom je aan twaalf, hooguit vijftien miljoen. Dat maakt het halen van dat doel heel uitdagend’, stelt DG Sociale Zaken eufemistisch.

Landen die sociale doelen niet halen, worden daarvoor niet beboet. Als Duitsland goede economische resultaten kan voorleggen, maar de armoede ziet toenemen, wordt het voor dat laatste amper bekritiseerd. Daar staat tegenover dat de economische sturing sinds de crisis almaar harder wordt: wie de normen niet haalt, wordt beboet.

Vos: ‘Ik vind het al een succes dat de commissie daarover nog spreekt, want de meeste politici vinden, om allerlei redenen, dat de EU zich niet met het sociale moet bemoeien.’ Dat verklaart ook waarom een Europees systeem van werkloosheidsuitkeringen weinig kans maakt, zelfs al noemt DG Sociale Zaken het een voor de hand liggende maatregel om Europese economische crisissen op te vangen.

En nu?

Het is de eerste keer, bevestigt Vos, dat Europees beleid zoveel mensen pijn doet. ‘Er zijn meer crisissen geweest, maar toen speelde de EU nog niet zo’n grote rol en kon je haar de schuld niet geven.’ Dat is nu dus anders en het is zeer de vraag wat het zal betekenen voor de EU.

Hoe lang zullen de landen in het zuiden de door de EU opgelegde depressie aanvaarden? Niemand weet het, maar in Griekenland kreeg een ronduit nazistische partij tien procent van de stemmen. In Italië kreeg de protestpartij van Beppe Grillo zelfs een kwart van de kiezers achter zich. En in Duitsland wordt een anti-europartij opgericht.

De crisis stelt de zaken in de EU op scherp. Kan de EU competitief blijven én haar sociale model behouden? Wil ze dat laatste? Kan de EU, nu het er echt om spant, beslissingen nemen die in alle lidstaten als legitiem worden ervaren? Zal Europa de solidariteit en empathie kunnen opbrengen die nodig is om een munt te delen? Grote vragen die de toekomst van ons continent zullen bepalen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.