EU bereidt vredesmissie in Tsjaad voor

Zo’n 230.000 vluchtelingen uit de Sudanese provincie Darfur en 170.000 ontheemden in Tsjaad worden opgevangen in geïmproviseerde kampen in het oosten van Tsjaad, een droge regio met weinig infrastructuur.
Behalve met honger en ondervoeding hadden de Sudanese vluchtelingen te maken met strooptochten van Janjaweed-milities die beschuldigd worden van genocide met steun van overheidstroepen. De veiligheidssituatie verslechterde nog meer als gevolg van berovingen en etnische spanningen binnen Tsjaad.
Tijdens een bijeenkomst volgend week in Brussel, op 23 en 24 juli, zullen de Europese ministers van Buitenlandse Zaken naar verwachting hun goedkeuring verlenen aan een vredesmissie voor de regio. Die missie zal ongeveer 3.000 man tellen, geflankeerd door een politiemacht van ongeveer duizend man.
In eerste instantie zal de missie alleen Europese militairen tellen. Wel is er sprake van de mogelijkheid om de verantwoordelijkheid voor de missie na een jaar over te dragen aan de Verenigde Naties. Jean Marie Guéhenno, hoofd van de afdeling Vredesmissies van de VN, heeft de afgelopen week in Brussel gesprekken gevoerd over logistieke kwesties.
Alain Délétroz van de International Crisis Group, zegt dat militairen uit Frankrijk, de voormalige koloniale overheerser in Tsjaad, de EU-missie niet mogen domineren. Hij is positief over de plannen tot nu toe, waaruit zou blijken dat ongeveerde helft van de militairen uit Fransen zal bestaan. Bij de eerste Europese vredesmissie in Afrika, in 2003 in de provincie Ituri in Congo, was de overgrote meerderheid van de militairen Frans.
Frankrijk is een belangrijke leverancier van militaire hulp aan het regime van de Tsjadische president Idriss Déby, die in 1991 na een coup aan de macht kwam. Toen zijn rivalen vorig jaar probeerden hem af te zetten, werd een aanval op de hoofdstad N’Djamena afgeweerd met hulp van Frankrijk. Déby won enkele maanden later de presidentsverkiezingen. Oppositiepartijen boycotten de verkiezingen, omdat die volgens hen oneerlijk zouden zijn.
“Frankrijk wordt er door een aantal Afrikaanse landen van beschuldigd het regime van Déby te beschermen”, zegt Délétroz. “Een aantal Europese landen denkt dat ook, al zullen ze dat waarschijnlijk niet hardop zeggen.”
Délétroz is er desondanks niet op tegen als Frankrijk het commando voert over de vredesmissie. “De verhouding tussen Fransen en andere militairen is nu veel beter dan bij de missie in 2003 in Congo, die voor 80 procent uit Fransen bestond.”
Lotte Leicht van Human Rights Watch (HRW) in Brussel roept de EU op om de missie een uitgebreid mandaat te geven zodat ze alles kunnen doen wat nodig is om burgers te beschermen. HRW bracht deze maand een rapport uit over de situatie van kinderen die verstrikt zijn geraakt in het gewapende conflict in Tsjaad. De rekrutering van kinderen nam in 2006 dramatisch toe. Zowel het nationale leger als de rebellengroep United Front for Change (FUC) zouden zich eraan schuldig maken. Kinderen niet ouder dan acht jaar werden ingezet om te vechten, te koken of op wacht te staan.
In mei van dit jaar werd een overeenkomst bereikt waarin zowel de regering als het FUC toezegden het VN-Kinderfonds Unicef te zullen helpen kinderen in het leger te identificeren en demobiliseren. Maar hoewel er duizenden kinderen gerekruteerd zijn, zijn er tot nu slechts 400 gedemobiliseerd.
“De Europese ministers moeten eraan herinnerd worden dat het inzetten van kinderen jongeren dan vijftien jaar een oorlogsmisdaad is”, zegt Leicht. “De EU heeft een samenwerkingsovereenkomst getekend met het Internationaal Strafhof. Een EU-missie in Tsjaad moet zichzelf dus ook zien als een mogelijke verschaffer van bewijsmateriaal aan het Strafhof en meewerken aan mogelijke onderzoeken van het Hof.”
Michael Bailey, woordvoerder humanitaire zaken van Oxfam, zegt dat zijn organisatie water en sanitaire voorzieningen heeft geregeld voor acht van de twaalf vluchtelingenkampen in het Oosten van Tsjaad. Maar er kan per gezin slechts vijf liter water per dag verstrekt worden, een derde van de internationaal aanbevolen hoeveelheid.
Ulrich Delius, een Afrikaspecialist van de Duitse Gesellschaft für bedrohte Völker, zegt dat de helft van de kinderen jonger dan vijf in de kampen ondervoed is en dat Tsjadische troepen er niet in slagen veiligheid te garanderen. “Als de veiligheidssituatie voor de vluchtelingen niet snel verbetert, dan ontstaat er niet alleen een serieus risico dat duizenden mensen omkomen, maar ook dat Tsjaad vervalt in chaos en anarchie.”