EU geeft nieuwe lidstaten goed milieurapport

Op 1 mei worden Cyprus, Tsjechië, Estland, Hongarije, Litouwen, Letland, Malta, Polen, Slowakije en Slovenië lid van de Unie. Zij moeten zich dan houden aan de Europese milieurichtlijnen. De nieuwe lidstaten liggen grotendeels op schema als het gaat om luchtkwaliteit, afvalverwerking, waterkwaliteit, gebruik van chemicaliën, genetisch gemodificeerde organismen en nucleaire veiligheid, zegt Wallström. Een jaar geleden dreigde de Europese Commissie de kandidaat-lidstaten nog met hoge boetes, als ze geen haast maakten met hun milieubeleid.

Volgens het rapport hebben de grootste luchtvervuilers in de toetredende landen hun luchtverontreiniging verminderd met 60 tot 80 procent en is de uitstoot van schadelijke metalen met 50 procent verminderd. Watervervuiling is met 80 procent afgenomen. Het aantal huishoudens en andere installaties die afvalwater naar zuiveringsinstallaties afvoeren, is verdubbeld in de jaren negentig.

In het probleemgebied bij de grens van Polen, Tsjechië en Oost-Duitsland is de situatie de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Wallström noemt de ontwikkelingen in die regio een milieusucces. De zalm is teruggekeerd in de voorheen vervuilde rivieren en bossen die werden aangetast door zure regen, groeien weer. De luchtkwaliteit is nu vergelijkbaar met die in de huidige EU-lidstaten.

Wallström benadrukte dat Polen de uitstoot van zwavel heeft gehalveerd in de jaren negentig en dat Tsjechië jaren nodig heeft gehad om de erfenis van de zware industrie uit de communistische tijd op te ruimen. Volgens de eurocommissaris zitten er nog steeds mazen in de milieuwetgeving van de nieuwe lidstaten. Maar ze was optimistisch dat die gedicht worden voor 1 mei of dat een overgangsperiode voldoende is om ook die problemen op te lossen.

Om volledig aan de Europese milieurichtlijnen te voldoen, moeten de nieuwe EU-landen gemiddeld tussen de 2 en 3 procent van hun bruto nationaal product besteden aan milieuzorg. De huidige uitgaven zijn lager.

Wat betreft de reductie van de uitstoot van broeikasgassen, zullen de nieuwe toetreders naar verwachting binnenkort beter scoren dan de huidige EU-lidstaten. De Europese Unie wil in januari 2005 een multinationaal emmisie-schema voor broeikasgassen introduceren, het eerste in de wereld. In het schema is gebaseerd op het nog steeds niet in werking getreden Protocol van Kyoto, waarin is vastgelegd om de uitstoot van broeikasgassen tussen 2008 en 2012 met 8 procent te doen dalen, vergeleken met het niveau van 1990. Momenteel is de uitstoot nog maar met 2,5 procent gedaald.

Vorige maand leverden slechts vijf van de vijftien lidstaten - Oostenrijk, Finland, Denemarken, Ierland en Duitsland - hun plannen in bij de Europese Commissie. De toetredende landen hebben tot 30 april de tijd om hun plannen in te leveren. Wallström had er alle vertrouwen in dat zij dat ook zullen doen. De nieuwe landen nemen het milieu serieus, ik verwacht wat dat betreft geen problemen.

Volgens het Wereldnatuurfonds (WNF) moet het landbouwbeleid en het regionale ontwikkelingsbeleid van de EU echter drastisch herzien worden, omdat veel van de verbeteringen van de afgelopen jaren anders weer verloren gaan. Als natuurbescherming en duurzame ontwikkeling niet volop de ruimte krijgen, dan krijgen we in Oost-Europa hetzelfde verval van natuurlijk kapitaal dat we ook in West-Europa hebben meegemaakt, zegt Andreas Beckmann van het WNF.

Het WNF vindt dat de Europese Commissie landen moet verplichten te investeren in de ondersteuning van milieuprojecten en natuurbescherming.