EU lokt lobbyisten uit de schaduw

De Europeanen hebben een recht op informatie over de instellingen die een aanzienlijk deel van hun leven bepalen: dat is het vertrekpunt. De voorstellen van de commissie hebben betrekking op de toegang tot beleidsdocumenten, maar ook op de manier waarop de EU-organen beter verantwoording kunnen afleggen tegenover het publiek.

Bijzondere aandacht krijgen de talrijke lobbygroepen die in Brussel actief zijn. De commissie wil hen aansporen - niet verplichten - zich te registreren, en wil alle groepen ook zoveel mogelijk gelijke kansen bieden, bijvoorbeeld door automatisch verwittigingen rond te sturen als er thema’s op de agenda komen die lobbygroepen interesseren. Tegelijk moeten er strengere straffen komen voor lobbyisten en ambtenaren die zich niet aan de regels houden.

“Lobbywerk is perfect legitiem”, zegt Siim Kalles, de Europese Commissaris voor Administratieve Aangelegenheden en Fraudebestrijding. “Maar we moeten klaarheid scheppen over wie de lobbyisten vertegenwoordigen, wat hun bedoelingen zijn en hoe ze gefinancierd worden.” De commissie wil lobbygroepen niet dwingen die informatie prijs te geven - het zou te lang duren om alle lidstaten daarover op één lijn te krijgen, en er zouden ook juridische problemen opduiken rond bedrijven die in hun land al aan wettelijke regels moeten beantwoorden - zoals advocatenkantoren.

Actiegroepen zijn niet tevreden met die aanpak. “Totaal onvoldoende”, oordeelt de Alliantie voor Transparantie bij het Lobbywerk en Ethische Regulering (ALTER-EU) die vorig jaar in juli werd opgezet door Greenpeace en het Corporate Europe Observatory (CEO), een organisatie in Amsterdam die de politieke invloed van bedrijven nagaat. ALTER-EU wil dat alle lobbygroepen in Brussel zich verplicht moeten registreren en verslag moeten uitbrengen over wat ze doen en voor wie ze werken. “Met dit voorstel blijven lobbyisten die in het geheim willen werken mooi in de schaduw”, zegt Erik Wesselius van CEO. “Zonder regels ondermijnt het lobbywerk van grote bedrijven de democratie”, vult Jorgo Riss van Greenpeace aan.

ALTER-EU en andere critici maken zich vooral zorgen over het “draaideur”-principe, waarbij voormalige hoge ambtenaren van de EU op de loonlijst van invloedrijke lobbygroepen komen.

Op Washington na is Brussel de stad met het grootste aantal lobbyisten ter wereld. De website van het Europees Parlement somt 5.039 geaccrediteerde lobbyisten op. Velen zijn in dienst van bekende bedrijven als McDonald’s en Visa. Maar het CEO schat dat er Brussel 15.000 tot 20.000 mensen professioneel bezig zijn met het beïnvloeden van ambtenaren en volksvertegenwoordigers. In een rapport uit 2003 schatte het Europees Parlement dat 70 procent van de lobbyisten voor bedrijven in het getouw is. 20 procent neemt het op voor de belangen van vakbonden, ziekenfondsen, milieugroepen en andere niet-gouvernementele organisaties. De resterende 10 procent werkt voor regio’s, steden en internationale instellingen. (PD)