EU mist kans om na 50 jaar de eiwitvloed te stoppen

Het wegduwen van eigen eiwitteelt door goedkope, overzeese soja is al die jaren een vorm van subsidie voor intensieve veehouderij rond de havens, bijvoorbeeld in de stadsstaat Vlaanderen. De goedkope import kan al die tijd dan ook als een verdoken exportsubsidie gezien worden voor de vlees- en zuivelbelangen die in en vanuit de Lage Landen werden opgebouwd.

Sinds 1992 werd het landbouwbeleid al diverse keren grondig omgebouwd. Van een slim prijs- en marktbeleid werd — onder druk van de Wereldhandelsorganisatie WTO — overgestapt op de afbraak van prijzen, gedeeltelijk gecompenseerd door inkomenssteun. ‘Marktgericht produceren’ werd het ordewoord. De mantra ‘competitiviteit’ baart de laatste jaren het spook van de ‘prijsvolatiliteit’. Iedere tijd heeft zo zijn modewoorden. Woorden die belangen verhullen.

Blinde vlek

Al die jaren blijft de scheeftrekking door de eiwitstromen dé blinde vlek van het GLB. Ook nu weer. In de voorstellen van de Europese Commissie voor de hervorming van het GLB na 2013 wordt met geen woord gerept over onze eiwitafhankelijkheid of over de mogelijke diversiteit aan eiwitbronnen op Europese bodem.

De internationale vleeshandel blijft gouden zaken doen, terwijl de varkensboeren in Vlaanderen al enkele jaren de wanhoop nabij zijn. De soja mag dan al 50 jaar goedkoop zijn binnengevloeid, de voederkost stijgt nu, niet in het minst omdat de helft van de wereldvarkenspopulatie momenteel in China knort. Deze crisis verklaart mee de eigenaardige cijfers voor 2011: het globaal Europees landbouwinkomen steeg met 6,7 %, maar België staat als sterkste daler genoteerd met – 22,5 %.

Wervel voert actie om het ‘witte gat’ van het GLB zichtbaar te maken. Zullen de EU, de Vlaamse regering, de mengvoederindustrie Bemefa en de varkenshouders onze partners worden in een omschakeling naar “terug meer verwevenheid in de landbouw met minder dierlijke ‘productie’?” Met een hoognodige eiwittransitie: meer plantaardige eiwitten voor menselijke consumptie en terug een diversiteit aan eiwitten in het veevoer van varkens, kippen en andere dieren? En als het even kan: zonder dumping van onze overschotten op de wereldmarkt.

Sojastroom afremmen, inzetten op alternatieven

Concreet moet de Europese Unie de moed hebben om in WTO-verband de invoer van veevoedergrondstoffen aan nultarief in de havens aan te kaarten. Dit is een erfenis van de Dillon-ronde van 1962, een deal tussen de Verenigde Staten en de toenmalige EEG. (Lees meer over de geschiedenis van het veevoer in Europa)

Enerzijds moet politiek deze te goedkope toevloed van sojastromen afgeremd worden. Anderzijds kunnen de Europese en Vlaamse overheden inzetten op alternatieve eiwitten: lupinen, erwten, bonen, gras-klaver, hennep, …

Wanneer overzeese soja duurder wordt en de reële kost weerspiegelt, kunnen boer en boerin éindelijk terug eigen eiwitten in hun teeltprogramma opnemen. Ze worden daardoor niet alleen minder afhankelijk van internationale toeleveringsbedrijven, maar verbeteren in één beweging ook de bodemkwaliteit.

Er zal dan minder kunstmeststof nodig zijn, want de meeste eiwithoudende gewassen zijn vlinderbloemigen. Ze hebben de capaciteit om gratis stikstof uit de lucht te halen. Doordat met vlinderbloemigen minder kunstmeststoffen zullen gebruikt worden, kan ook het humusgehalte op onze Vlaamse en Europese akkers toenemen. Meer humus in de bodem betekent meer capaciteit om CO2 op te nemen. Landbouw wordt dan een deel van de oplossing in plaats van een deel van het probleem van de opwarming van de aarde.

Luc Vankrunkelsven is medewerker van Wervel, de Werkgroep voor een rechtvaardige en eerlijke landbouw