EU moet alternatieven voor vrijhandel met arme landen overwegen

Economische Partnerschap Akkoorden (EPA’s) geven 77 landen uit Afrika, het Caribische gebied en de Stille Oceaan (ACP-landen) vrije toegang tot de Europese markt. Tegelijkertijd nemen ze barrières weg voor de Europese uitvoer naar die landen. Een te snelle openstelling van de markten in de ACP-landen zou volgens de tegenstanders van de EPA’s echter de ontwikkeling van de arme landen hinderen.

Wederkerige vrijhandelsovereenkomsten zijn momenteel de enige mogelijkheid voor een handelsovereenkomst tussen EU en ACP-landen die niet in strijd is met de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WHO). Het rapport, dat werd geschreven in opdracht van ngo’s Oxfam International en Both Ends, stelt echter dat andere vormen van voorkeursbehandeling mogelijk zijn en dat er enige flexibiliteit gevonden kan worden in de regelgeving van de WHO.

EPA’s zijn wederkerige deals die deel uitmaken van de overeenkomst van Cotonou, een verdrag tussen de EU en de ACP-landen over ontwikkeling en handel. De overeenkomst is vernoemd naar de hoofdstad van het West-Afrikaanse Benin, waar hij in 2000 werd ondertekend.

Dit jaar is een cruciaal jaar, omdat conceptteksten worden geschreven voor de EPA’s die de oude akkoorden moeten vervangen. In december 2007 moeten de definitieve versies af zijn. Het is de bedoeling dat de implementatie van de EPA’s plaatsvindt tussen 2008 en 2020.

Sommige ontwikkelingsorganisaties en onderzoekers vrezen echter dat de EPA’s in hun huidige vorm niet bijdragen aan de ontwikkeling van de ACP-landen. EPA’s waren volgens hen bedoeld om duurzame ontwikkeling en geleidelijke integratie in de wereldeconomie te bevorderen, maar de EU zou alleen oog hebben voor handelskwesties.

ACP-landen en regio’s moeten zich niet verplicht voelen een slechte overeenkomst te ondertekenen. De studie geeft alternatieven die de ACP-landen kunnen helpen in hun besluitvorming over een handelsovereenkomst die rekening houdt met de economische werkelijkheid en lange termijn plannen van ACP-landen, zegt één van de auteurs van het rapport, Dr. Sanoussi Bilal van het ECDPM.

Eén van de alternatieven in de studie staat bekend als de minimalistische benadering tot EPA’s. Die zou bestaan uit een wederkerige handelsovereenkomst die de markten in ACP-landen slechts minimaal open stelt, en tegelijkertijd de mogelijk negatieve effecten van een te snelle liberalisering vermijdt. In een tweede fase zouden de onderhandelingen met de EU zich kunnen richten op een langetermijnbenadering om de beperkte productiecapaciteit in de ACP-landen aan te pakken, effectieve regionale markten op te bouwen, en op verdere liberalisering in de ACP-landen.

Het meest realistische alternatief op EPA’s blijft het Europese stelsel van handelspreferenties voor alle ontwikkelingslanden, dat ook wel bekend staat als het algemeen preferentieel stelsel. Een verbeterde versie van dit stelsel houdt in principe vast aan de bevoorrechte toegang tot de Europese markt voor alle producten uit ACP-landen, zonder wederkerige openstelling van de ACP-markten te eisen.

EPA’s horen in de eerste plaats een instrument te zijn voor de ontwikkeling van ACP-landen. Als de overeenkomsten hun ontwikkelingsbeloftes niet nakomen, dan moeten de ACP-landen alternatieven overwegen. De studie geeft mogelijke criteria om EPA’s te beoordelen, zegt Francesco Rampa, co-auteur van het rapport. (JS/PD)