EU neigt naar vliegtuigtaks

Jaarlijks 568 miljoen tot bijna 2,8 miljard euro: zoveel kan het opleveren als passagiers één tot vijf euro extra betalen voor vluchten binnen de EU en twee tot tien euro voor internationale vluchten. Dat rekende Europese commissie op 1 september al uit. Driekwart van dat geld zou uit de vijf grote EU-landen komen: Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië en Spanje.

De EU-landen willen extra geld voor ontwikkelingssamenwerking vinden om tegemoet te komen aan hun engagement om de hulp aan de ontwikkelingslanden en vooral aan Afrika op te trekken. De belasting op vliegtuigtickets lijkt een van de beste voorstellen om meer geld op tafel te krijgen.

Er zitten nog meer voordelen aan een Europees initiatief. Een gezamenlijke aanpak zou een boodschap van Europese solidariteit met de ontwikkelingslanden uitsturen, zou de maatregel eenvoudiger maken voor vliegtuigmaatschappijen en garanderen dat alle Europese regels gerespecteerd werden, zegt de studie van de Commissie.

Maar er zijn ook schaduwkanten. Een belasting kan de vraag naar vliegtuigreizen doen afnemen en de rendabiliteit van vliegtuigmaatschappijen in gevaar brengen. Een belasting van één euro kan het binnenlandse vliegverkeer met een half procent doen krimpen, schat de Commissie. Passagiers vijf euro meer doen betalen, doet de vraag met 3 procent afnemen.

De grootste vier EU-landen - Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië - zijn het al eens geworden over de vliegtuigtaks op de top van de ministers van Financiën van de G7 in februari. Groot-Brittannië, dat de EU nu voorzit, probeert de overige EU-staten te overtuigen om ook in de boot te stappen. De ontmoeting van de Europese ministers van Financiën nu zaterdag biedt daartoe een gelegenheid.

Maar Spanje en Griekenland, landen die van het vliegtuigtoerisme leven, zijn tegen, net als afgelegen lidstaten als Zweden en Finland. Ook de toeristische industrie heeft negatief gereageerd. Zij argumenteert dat ontwikkelingslanden profiteren van het drukke vliegverkeer, dat dus zeker niet mag worden ontmoedigd.

Sommige ontwikkelingsorganisaties zijn blij met het initiatief. Concord, een grote koepel van Europese ontwikkelingsorganisaties, vindt dat dergelijke internationale belastingen de mogelijkheid bieden negatieve effecten van de globalisering als vervuiling en financiële speculatie aan te pakken. Agnès Philippart van Concord vindt wel dat de maatregel in samenspraak met de ontwikkelingslanden moet worden uitgewerkt.

Andere organisaties zeggen dat ze zich niet willen blindstaren op de vliegtuigtaks. Er zijn andere voorstellen die meer geld in het laatje kunnen brengen, met name een engagement om 0,7 procent van het bruto binnenlands product uit te geven aan ontwikkelingshulp, zegt Louise Hilditch van de Engelse hulporganisatie ActionAid. Nederland en drie andere EU-landen doen dat nu al, en een handvol andere landen, waaronder België, Frankrijk en Groot-Brittannië, hebben concrete plannen in die richting. Voor de overige landen heeft de EU tussentijdse doelstellingen vastgelegd - 0,51 procent tegen 2010 voor de oude EU-leden en 0,17 procent voor de nieuwe - maar het is waarschijnlijk dat landen als Duitsland en Italië die norm niet tijdig zullen halen.

Een belangrijke extra bron van inkomsten voor de arme landen is volgens Hilditch bijkomende schuldverlichting die met vers geld wordt betaald. Volgens haar proberen heel wat landen dat idee, waarover de rijke landen in juli in grote lijnen overeenstemming bereikten, nu echter te torpederen. Jammer, want ontwikkelingshulp ter waarde van 0,7% van het bbp en bijkomende schuldverlichting zouden een vliegtuigtaks misschien overbodig maken. (PD/ADR)