Europa eist opheldering aan VS over spionageschandalen

Eurocommissaris voor Interne Aangelegenheden Cecilia Malmström verklaarde op dinsdag 24 september dat er sprake is van een ernstige schending van het SWIFT-akkoord indien de mediaberichtgeving over de spionage bij SWIFT juist is.

De VS gaven reeds een verklaring aan de Europese Commissie, maar Malmström blijft ontevreden. ‘De VS geven niet voldoende antwoorden en we hebben meer duidelijkheid nodig. Deze inbreuk kan zeker leiden tot een opschorting van het verdrag’, klonk het.

Blanche Petre, directeur voor juridische zaken bij SWIFT, benadrukt echter dat er nog altijd geen bewijs is van ongeoorloofde aftapping van informatie.

Dubieus verdrag

SWIFT is een internationale organisatie gevestigd in Terhulpen. Zo’n tienduizend wereldwijde financiële instituties en ondernemingen maken gebruik van de interactieve database voor het verzenden van financiële berichtgeving. In het kader van het Amerikaanse Terrorist Finance Tracking Program (TFTP) - dat van start ging kort na 9/11 - ondertekende de EU en de VS in juni 2010 het zogenaamde SWIFT-akkoord. Hierdoor kreeg de VS onder bepaalde voorwaarden toegang tot bankgegevens in de SWIFT database om deze te analyseren in het kader van terrorismebestrijding.

Na de ondertekening van het SWIFT-akkoord uitten Europese gegevensbeschermingsauthoriteiten (CBPL) reeds hun bezorgdheid omtrent mogelijke schending van de privacy van Europese burgers. Volgens critici was het verdrag zelfs in strijd met de Europese privacywetgeving. Onder het mom van de “strijd tegen terrorisme” kregen de VS bijna volledige inzage in mondiale financiële transacties.

Wie valt nog te vertrouwen?

Begin september 2013 meldde het Duitse weekblad Der Spiegel dat de Amerikaanse geheime dienst NSA ongeoorloofd gebruik maakt van bankgegevens in de SWIFT database. Deze informatie is afkomstig van de Amerikaanse klokkenluider Edward Snowden, die afgelopen zomer een gigantisch diplomatiek schandaal veroorzaakte door de verborgen spionageagenda van NSA vrij te geven. Wat vooraf gevreesd werd, is bij deze dan ook gebeurd. De VS heeft het vertrouwen van Europa grondig geschonden.

Ook Belgacom gaf vorige week aan slachtoffer te zijn van een cyberaanval. Het federaal parket spreekt nu van “internationale, staatsgesteunde” cyberspionage. Opvallend is dat niet de NSA – als eerste verdachte -, maar de Britse geheime dienst GCHQ achter de digitale aanval zou zitten. Een nieuwe  diplomatieke rel binnen Europa lijkt in de maak.

Samenwerking wankelt

Europees parlementslid Guy Verhofstadt reageerde vorige week ontstemd op de berichtgeving rond de geheime activiteiten van de VS: ‘Europa heeft het recht te weten wat precies bekend is over de NSA, die direct toegang zou hebben tot geheime bankgegevens en dus de SWIFT-overeenkomst omzeilt. Zolang een donkere NSA-wolk boven ons hoofd hangt is het onmogelijk een loyale samenwerking in gegevensuitwisseling met de VS voort te zetten’, klonk het scherp.

Wat te verwachten?

Volgende week organiseert de Europese Commissie van burgerlijke vrijheden (CCL) nieuwe hoorzittingen omtrent de inbreuk op het SWIFT-verdrag en de cyberaanval bij Belgacom. Deze zittingen vinden plaats op respectievelijk 30 september en 3 oktober. Hier zal besproken worden of een opschorting of beëindiging van de samenwerking aan de orde is.

Een opschorting vereist een meerderheid van stemmen binnen het Europees parlement. Als het tot een stemming komt is de kans op opschorting van het SWIFT-akkoord groot, aangezien het vertrouwen in de VS sinds de onthullingen van Edward Shift een sterke deuk heeft gekregen.