Europa houdt grenzen nog potdicht

Op 18 december 1990 ondertekende de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de internationale conventie over de bescherming van de rechten van alle gastarbeiders en hun families. In de context van het stijgend aantal migranten wereldwijd riep de Algemene Vergadering van de VN in 2000 18 december uit als de Internationale Dag van de Migrant. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM)  is migratie een van de meest ingrijpende fenomenen van de vroege 21ste eeuw.

Mexico

In de Verenigde Staten zijn Mexicaanse migranten alvast niet welkom. Dit jaar zijn er al 447 Mexicanen gestorven bij pogingen om de grens met de Verenigde Staten over te steken. De voorbije drie jaar zijn er bij dat avontuur bijna 1500 migranten om het leven gekomen, en het ziet er niet naar uit dat het probleem snel zal verdwijnen.

Elk jaar slagen ongeveer een half miljoen Mexicanen erin om de Verenigde Staten te bereiken, terwijl een iets groter aantal uitgewezen wordt. Als migranten onderschept of uitgewezen worden, schenden de ordediensten vaak hu rechten, klagen mensenrechtenactivisten.

Vergrijzende arbeidsmarkt

Arbeidsmigratie –als antwoord op zijn vergrijzende arbeidsmarkt– komt de volgende jaren ook hoog op de Europese agenda. Toch houdt Europa zijn grenzen potdicht uit angst voor een “sociale dumping van niet-geschoolde gelukszoekers”. In Ierland, zowat de snelst groeiende economie in Europa, stelt de grote vraag naar werklustige buitenlandse werknemers blijkbaar minder problemen. Al is ook hier nog werk aan de sklep.

Ierland, Groot-Brittannië en Zweden stelden in 2004 als eersten hun grenzen open voor de bewoners van de nieuwe EU-lidstaten, om aan de krapte op hun arbeidsmarkten tegemoet te komen. Volgens officiële cijfers kwamen meer dan 150.000 Oost-Europeanen, vooral Polen maar ook Litouwers, Letten en Slovaken, de voorbije twee jaar naar Ierland. Anderen beweren dat de Oost-Europese golf is aangezwollen tot 300.000, met een concentratie van 100.000 in en rond Dublin. De nieuwe Europeanen maken vandaag officieel meer dan vijf procent van de actieve bevolking uit en werken vooral in de detailhandel, horeca, bouw, voedingsindustrie en landbouw.

De Ierse green card

Ierlands actieve aanwervingsbeleid in het buitenland richt zich vooral op de Europese markt. ‘We willen vermijden om jobs in te vullen met niet-Europese werknemers. Op die manier voorkomen we sociale dumping’, zegt Kevin Quinn, projectleider van de Europese cel bij de Ierse wergelegenheidsinstantie FAS. Voor niet-Europese arbeidsmigranten hanteert Ierland een tweesporenbeleid. Hooggeschoolden van buiten Europa krijgen een green card, een arbeidskaart die recht geeft op familiehereniging en een verblijfsstatus na een jaar. De niet-Europese migranten die op uitnodiging van een werkgever overkomen en wiens verloning tussen 30.000 en 60.000 euro ligt, krijgen enkel een arbeidskaart.

Economische uitbuiting

Slachtoffers van economische uitbuiting die al de moed hebben om met hun dossier naar het ministerie van Justitie trekken, moeten volgens Bill Abom van de Irish Immigration Council en het Migrants Rights Centre Ireland vaak twee jaar wachten. Het MRCI eist dat de regering eindelijk werk maakt van een duidelijk, tijdsgebonden verblijfssysteem en pleit voor een tijdelijke vergunning.

‘We vragen geen regularisatie. Met onze Bridging Visa-campagne vragen we dat arbeidsmigranten, die –door omstandigheden buiten hun wil om– hun job en dus tijdelijke verblijfsvergunning verliezen, een tijdelijk overbruggingsvisum krijgen. Dat zou hen zes maanden tijd geven om een formele klacht in dienen, toegang te krijgen tot sociale uitkeringen en nieuw werk te zoeken.’