'Europa moet meteen werk maken van innovatie op energiegebied'

‘In de lijst van de top tien universiteiten ter wereld staan maar twee Europese universiteiten. Maar neem je de top 500, dan is zowat de helft Europees. Dat betekent’, zei Barroso op een debat dat Friends of Europe organiseerde maandag 26 maart, ‘dat Europa goed scoort op het vlak van kennis en wetenschap, maar dat het niet uitblinkt. En goed is niet goed genoeg voor onze toekomst.’
Voorzitter Barroso hield niet op te herhalen dat innovatie de sleutel is voor een gezonde economische toekomst voor de EU, meer bepaald innovatie op het vlak van energiebesparing, het drukken van de CO2-uitstoot van onze economie en het afremmen van de klimaatverandering. Barroso stelt zijn hoop onder andere op het European Institute of Technology, een echt Europees initiatief dat mensen en middelen wil samenbrengen om snel nieuwe technologieën te ontwikkelen en te commercialiseren. Hij hoopt in elk geval nog voor de zomer een eerste wetenschappelijk project van dat op te richten EIT te lanceren. En hij rekent op een flinke bijdrage van de industrie om het project te realiseren.
José Barroso beklemtoonde dat de doelstellingen die de Commissie onlangs goedkeurde voor de beperking van CO2-emissies de Unie meteen op het spoor naar mondiaal leiderschap zetten. En dat de vraag naar duidelijke en ambitieuze doelstellingen en tijdstabellen uitgerekend van de auto-industrie en de energie-industrie kwam. ‘Door duidelijk regulerend op te treden, stelt de Europese Unie deze bedrijven in staat langetermijninivesteringen  te doen waarvan ze weten dat ze zullen renderen.’

Manuel Castells, de Spaanse socioloog die baanbrekend werk verrichtte met zijn driedelige Network Society, onderlijnde dat het probleem niet op de eerste plaats ontstaat door gebrek aan middelen of visie, maar door de conservatieve reflex van de academische wereld. ‘Iedereen kookt daar liefst zijn eigen potje en vreest het gesprek met collega’s en zeker met onderzoekers uit de privé’, aldus Castells.
Na het debat voegde Castells er in een gesprek met MO* aan toe dat een bijkomend probleem voor Europa gelegen is in het wijdverbreide en institutionele racisme. ‘Van de 20.000 visa die de Duitse regering enkele jaren geleden verstrekte voor wetenschappers, is nauwelijks tien procent in Duitsland gebleven. De rest gebruikte Duisland als een springplank om sneller in de VS te geraken. Die mensen houden het in Europa niet vol omdat ze voortdurend op discrimantie en vreemdelingenhaat botsen.’

In het aprilnummer van MO* (dat woensdag aanstaande verschijnt) beschrijft Sofie Vandenhouwe vijf verloren kansen voor ecologische innovatie in België. ‘Hoewel België behalve zonne-energie en aardwarmte géén eigen energiebronnen heeft, en dus zeer afhankelijk is van de import van energie, is er nooit ernstig geïnvesteerd in innovatie op vlak van duurzame energie. We hebben duidelijk de boot gemist van de energie-efficiëntie’, zegt Aviel Verbruggen, hoogleraar Milieu en Energietoepassingen aan de Universiteit Antwerpen in het MO*dossier. ‘Voor een land dat op uitdovende steenkoolmijnen na niet over eigen energiebronnen beschikt, lag dat nochtans in de lijn van de verwachtingen.’
Jeroen van der Veer, ceo van Shell, bevestigde de belangrijke rol van een duidelijk en toekomstgericht politiek beleid dat de voorwaarden en de omgeving creëert voor bedrijven om te vernieuwen en te investeren. Hij beweerde dan ook geen probleem te hebben met een regulerende overheid -als die maar betrouwbaar, stabiel én eenduidig is. Met andere woorden: hij vraagt één beleid van de 27 lidstaten in plaats van een fragmentatie van regels en voorwaarden.
Paul de Clerck van Friends of the Earth betwiste later het mooie plaatje dat van der Veer van zijn bedrijf schetste door er op te wijzen dat Shell nauwelijk 1 procent van zijn budget besteedt aan investeringen in hernieuwbare energiebronnen, terwijl het in Canada net begint aan olie-ontginning die driemaal  zoveel CO2-uitstoot meebrengt dan gewone olie-ontginning.
Een opvallende bijdrage aan debat kwam ook nog van Jorgo Chatzimarkakis, een Duits Europees Parlementslid. Hij pleitte -zoals iedereen- voor veel meer innovatie en dus voor wat hij noemde de “Lissabonisering” van Europese budgetten. Daarmee verwees hij naar de Lissabonstrategie die van Europa tegen 2010 de “meest copetitieve economie ter wereld” wilde maken.
Barroso zelf noemde die Lissabonstrategie een “kerstboom” waarin iedereen het pakje kon hangen dat hij zelf wou openmaken. ‘Nu zijn we veel meer gefocused’, voede Barroso eraan toe, ‘en met name het klimaatdebat heeft ons daarbij geholpen.’ Chatzimarkakis bedoelde mijn zijn neologisme dat veel meer geld dat van Europa naar de regio’s gaat, geïnvesteerd zou moeten worden in innovatie. Als voorbeeld verwees hij naar de Poolse regio Wroclaw die haar Europese structuurfondsen -ter waarde van een miljard euro- wil investeren in het European Institute of Technology, als dat EIT in de Poolse regio gevestigd wordt.