"Europeanen begrijpen Braziliaanse dimensies niet"

De maatregelen moeten de Europese richtlijn over hernieuwbare energie helpen uitvoeren die in december dit jaar van kracht wordt. Bio-ethanol en biodiesel die de uitstoot van broeikasgassen netto duidelijk verminderen en waarvoor geen natuurgebieden worden aangetast, zouden een label krijgen om ze van meer twijfelachtige alternatieven te onderscheiden.

Protectionisme

Maar volgens de Brazilianen gaat die redenering voor wat hun land betreft uit van een verkeerde veronderstelling. “Een verband leggen tussen de productie van biobrandstoffen en de ontbossing van de Amazoneregio is puur protectionisme, er is geen wetenschappelijke basis voor”, zegt Robert Michael Boddey. Boddey is een onderzoeker van Embrapa, de toonaangevende overheidsinstelling voor landbouwkundig onderzoek in Brazilië. Volgens hem moeten de Europeanen begrijpen dat Brazilië niet België of Nederland is. “We hebben hier enorm veel grond. Er komen meer suikerrietvelden, maar ook al moeten sommige andere teelten wijken, dat betekent nog niet dat de ontbossing zal toenemen.”
De productie van suikerriet neemt vooral toe in Goias, Mato Grosso do Sul en Sao Paulo, drie staten die ver verwijderd zijn van het Amazonewoud. Daar komen suikerrietvelden in de plaats van veeweiden. Maar er is nog plaats genoeg voor extra runderen in de andere veeteeltgebieden in Brazilië”, zegt Boddey. “In sommige streken is er voor elke koe een oppervlakte beschikbaar die even groot is als het Maracaná-stadion in Río de Janeiro. Op die ruimte kunnen we makkelijk vier extra runderen houden. Stel je voor hoeveel ruimte er al beschikbaar komt als we duizend runderen verplaatsen. De Europeanen begrijpen die dimensies niet.” Volgens Boddey is er ook een duidelijk bewijs dat er geen verband is tussen een verhoogde productie van suikerriet en ontbossing in Brazilië: de ontbossing in het Amazonewoud neemt af sinds 2005.

Beschermde bossen

De Braziliaanse regering maakt zich sterk dat ze genoeg doet voor de bescherming van het milieu. De teelt van suikerriet is op amper 8 procent van het Braziliaanse grondgebied toegestaan, zegt Cid Caldas, algemeen coördinator voor Suiker en Alcohol van het ministerie van Landbouw. Het grootste deel van het Amazonewoud en de Pantanal, een moerasgebied in het zuidoosten van het land, is beschermd.
Braziliaanse milieubeschermers zien de zaak genuanceerder. Je moet in de eerste plaats een onderscheid maken tussen de gevolgen voor kleine en grote boeren die de grootschalige omschakeling naar de productie van biobrandstoffen heeft, zegt de milieujournalist Marcel Gomes. “Voor het hele land komt de voedselzekerheid niet in het gedrang, maar wel voor kleine producenten die leven van de opbrengst van teelten die door de suikerriet- en sojaplantages worden verdrongen.”

Monocultuur

Rogério Rocco, een politicus van de Groene Partij, waarschuwt dat Brazilië de ogen niet mag sluiten voor negatieve ervaringen met monoculturen in het verleden. “De monocultuur van koffie en suikerriet heeft de Mata Atlantica vernietigd, het oerbos aan de Atlantische kust. Er is nog amper 8 procent van de oorspronkelijke vegetatie over.”
De Braziliaanse regering lijkt zich bewust van de risico’s. Ze heeft bijvoorbeeld 1,6 miljard euro uitgetrokken voor premies om de veeteelt in het land verder te ontwikkelen. Dat geld moet onder meer dienen om de komende tien jaar 15 miljoen hectare onvruchtbaar geworden weilanden weer bruikbaar te maken. Andere maatregelen moeten de wissellandbouw stimuleren. De onderzoeksinstelling Embrapa is ook volop bezig voor elke deelstaat vast te leggen welke gewassen er het meest efficiënt kunnen worden geteeld.