Europees handelsakkoord schept verwarring in Oost-Afrika

De ministers van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap (EAC) kwamen vorige week met de onderhandelaars van de Europese Unie overeen niet later dan 23 november hun handtekening te zetten onder een kaderakkoord over de handel in goederen, markttoegang, ontwikkelingssamenwerking en visserij.
Binnen een overgangsperiode van 25 jaar zullen de vijf Oost-Afrikaanse landen hun invoerheffingen op 81 procent van alle nijverheidsgoederen en landbouwproducten uit de EU tot nul reduceren. Grondstoffen en kapitaalgoederen moeten ze al na tien jaar tolvrij binnenlaten, voor halfafgewerkte producten krijgen de vijf landen tot twintig jaar respijt en nog vijf jaar langer blijven invoerheffingen op afgewerkte producten mogelijk.
In de overeenkomst zit ook een mechanisme voor de voortzetting van de onderhandelingen over een meer omvattend Economisch Partnerschapsakkoord (EPA) na 31 december 2007. De EU en de vijf Oost-Afrikaanse landen willen ook een akkoord over de handel in diensten en over intellectuele eigendomsrechten, investeringen, mededingingsbeleid en overheidsaankopen.
De onderhandelaars voor de Oost-Afrikaanse landen zijn tevreden. Ze zijn er trots op dat 19 procent van alle invoer uit de EU niet onder de afspraken valt en dat ze een lange overgangsperiode hebben kunnen bedingen. “Natuurlijk is het een goed akkoord”, zegt één van de onderhandelaars. “Als het niet voordelig was geweest voor ons, hadden we er niet mee ingestemd.”
Maar het rommelt in de regeringen van de vijf landen. Vooral de onduidelijkheid over extra Europese ontwikkelingshulp schept ongenoegen. De EAC had daarvoor voorstellen op tafel gelegd, maar het is niet duidelijk wat er nu eigenlijk beslist is. “Ik weet niet hoe concreet of hoe bindend het akkoord over ontwikkeling is”, zegt een regeringsmedewerker in Nairobi. “Het is een puinhoop. Krijgen we extra middelen? De EU zegt dat ze het bestaande Europees Ontwikkelingsfonds gaat gebruiken. We zijn om de tuin geleid. Wij zetten onze markten open, en in ruil krijgen we niet bindende beloften.”
“Krijgen we meer dan wat we zouden ontvangen hebben zonder akkoord, of krijgen we hetzelfde?”, vraagt een Ugandese regeringsmedewerker zich af. “Niemand kan het je zeggen. We krijgen te horen dat de EU de belangrijkste financier van onze wegen is en dat we het dus eens moeten zijn met de Europeanen. Dat is allemaal een beetje riskant.”
Welk effect zal het handelsakkoord hebben op boeren en ondernemers in Oost-Afrika? De onzekerheid is even groot. Veel gevoelige landbouwproducten zijn uit het akkoord gehouden”, zegt de Ugandese expert. “Maar over de Europese landbouwsubsidies kan niet worden onderhandeld.” Ook over de liberalisering van de handel in nijverheidsgoederen bestaat grote onzekerheid. “Misschien kunnen we investeringen aantrekken, maar het is even goed mogelijk dat we de plaatselijke ondernemers ontmoedigen.”
De Keniaanse regeringsmedewerker vindt dat zijn land gewoon had moeten vasthouden aan het oude Veralgemeende Systeem van Handelsvoordelen. “De Europese invoerheffingen lagen hoger, maar dat hield ons niet tegen en we moesten onze eigen markt niet openzetten. Daar winnen we niets bij. De landen die we het meest vrezen – India en Zuid-Korea bijvoorbeeld, zullen competitiever blijven. En de EU sluit ook met hen vrijhandelsverdragen.”