Europees handelsakkoord voor Keniaanse rechter

Het Keniaans Forum van Kleinschalige Boeren en de niet-gouvernementele Keniaanse Mensenrechtencommissie dienden hun klacht in op 25 oktober. Ze richten zich tegen hun ministerie van Handel en Industrie, de Nationale Mensenrechtencommissie (een overheidsorgaan), het ministerie van Planning en Ontwikkeling en de minister van Justitie. Ze hopen op een gerechtelijk verbod voor de Keniaanse regering om de overeenkomst te tekenen.
Op het spel staat het Economische Partnerschapsakkoord (EPA) waarover de Europese Unie onderhandelt met Kenia en vijftien andere landen in Oost- en zuidelijk Afrika. Het is een vrijhandelsverdrag dat de handelsafspraken die nu bestaat tussen de EU en de landen in kwestie, in overeenstemming moet brengen met de regels van de Wereldhandelsorganisatie.
De Keniaanse regering stelt dat de geplande overeenkomst de belangen van de Kenianen het beste dient. Richard Sindiga, de leidende econoom in het ministerie van Handel en Industrie, zegt dat zijn onderhandelaars ervoor zorgen dat Kenia zijn voedselzekerheid, werkgelegenheid en ontwikkelingsmogelijkheden kan veiligstellen. “We staan erop dat Europa geen toelating mag krijgen om levende dieren, dierlijke en plantaardige vetten, verwerkte levensmiddelen, plastic en onbewerkte huiden naar Kenia te exporteren.”
Eather Jepkosgei, een kleine boerin uit Eldoret en één van de klagers, vreest dat Kenia met het EPA in een sukkelstraatje terecht komt, net zoals dat in de jaren 80 met de structurele aanpassingsprogramma’s van de Wereldbank gebeurde. Die aanpassingen maakten een einde aan het kunstmatig goedkoop houden van meststoffen en bestrijdingsmiddelen waarvan de Keniaanse boeren vroeger profiteerden.
Ook de begeleiding van boeren door veeartsen en experts van de overheid verminderde, net als de openbare kredietverlening. Systemen van gegarandeerde prijzen en marktbescherming verdwenen. “Daardoor stortte het inkomen van veel boeren ineen”, zegt Jepkosgei. Het begon maar weer beter te gaan met de Keniaanse landbouw toen die maatregelen werden versoepeld. “Ik vrees dat de vooruitgang die we de voorbije jaren konden boeken, weer verloren gaat als de regering het EPA ondertekent.”
Tom Kagwe van de Keniaanse Mensenrechtencommissie denkt er net zo over. “De eerste twee jaren zullen we de effecten nog niet zo erg voelen. Maar daarna worden de gevolgen nog erger dan die van de structurele aanpassingen.”
Volgens de commissie brengen de economische nadelen die aan het EPA vastzitten, ook de rechten van de Kenianen in het gedrang. “Veel mensen zullen hun baan verliezen”, voorspelt Kwagwe. “Dat brengt het recht op leven en het recht op ontwikkeling in het gedrang.”
Door de vrijhandelsovereenkomst zal Kenia inkomsten uit invoerheffingen verliezen. “Daadoor zal de regering haar rol als behoeder van de mensenrechten niet meer kunnen spelen”, gaat Kwagwe verder.
“We trekken naar de rechter omdat het ministerie van Handel en Industrie zijn werk niet heeft gedaan”, legt Kwagwe uit. “De politici zijn al bezig met de verkiezingen van december, en daardoor besteden ze te weinig aandacht aan belangrijke dossiers als handel. De Nationale Mensenrechtencommissie heeft van haar kant nagelaten de regering terdege te adviseren.”
De klagers voeren ook aan dat de regering de bevolking niet heeft geraadpleegd over een overeenkomst die zo’n groot effect zal hebben op het levensonderhoud van veel mensen.
De Keniaanse Mensenrechtencommissie vraagt de regering mogelijke alternatieven te overwegen. Daarbij kan gedacht worden aan een Veralgemeend Systeem Van Handelsvoordelen Plus dat de menselijke ontwikkeling centraal stelt en waarbij ook aandacht zou zijn voor de band met duurzame ontwikkeling en goed bestuur.
De Keniaanse bloemenindustrie, een belangrijke exportsector, maakt zich intussen sterk dat Kenia op 12 november een overgangsregeling zal kunnen sluiten met de EU. Die kan de export van bloemen in elk geval zonder onderbreking laten voortgaan als het EPA niet tijdig wordt ondertekend.