Europees plan voor armoedebestrijding niet ambitieus

78 miljoen mensen in de Europese Unie, dat is ruim zestien procent van de totale bevolking, leven onder de armoedegrens. Bij kinderen ligt het armoederisico nog groter (negentien procent). De cijfers zijn van 2006, maar als er al een evolutie is sindsdien, gaat ze wellicht de verkeerde kant uit.. Armoede blijft een probleem, ondanks de in 2000 in Lissabon gemaakte afspraken die erop gericht zijn om armoede tegen 2010 uit de Europese Unie te bannen.
‘Onaanvaardbaar’, vindt Vladimir Spidla, Europees Commissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Gelijke Kansen. De Europese Commissie wil iets aan doen aan de blijvende armoede in de EU en kwam naar aanleiding van de zevende Europese rondetafelconferentie over armoede en sociale uitsluiting van 15 en 16 oktober in Marseille voor het eerst met een aanbeveling. Die aanbeveling heeft het over ‘actieve inclusie’ en is op drie pijlers gebaseerd: een passende inkomenssteun garanderen, de band met de arbeidsmarkt activeren en toegang tot kwalitatieve diensten mogelijk maken.

Europees Jaar

De economische groei van de laatste jaren heeft weinig impact op de situatie van de minst bedeelden in Europa. De kwetsbare groepen blijven de alleenstaande ouders, en dan vooral alleenstaande moeders, maar ook armoede onder de actieve bevolking en de integratie van migranten in de arbeidsmarkt blijven zorgen baren. Cijfers van 2006 geven aan dat ruim acht procent van de werkende bevolking onder de armoedegrens leeft. En dat heeft vooral te maken met lage lonen, onzekere werksituaties en ongewild deeltijdswerk. De tweedaagse conferentie in Marseille is de aftrap voor de voorbereidingen voor 2010, het Europees Jaar tegen armoede en sociale uitsluiting. Een campagne waarvoor lokale overheden en het middenveld samenwerken en waarvoor een budget van 27 miljoen euro vrijgemaakt wordt. 17 miljoen euro daarvan komt van de Europese Unie.

Het verschil is groot

‘Wat wij verwachten van de lidstaten’, zegt Martin Hirsch, hoog commissaris voor Actieve Solidariteit tegen Armoede in de Franse regering, ‘is dat ze duidelijke doelstellingen bepalen en concrete plannen uitwerken om armoede en sociale uitsluiting te bestrijden. Deze doelstellingen en plannen moeten bepaald worden naargelang de economische situatie van elk land.’
In de strijd tegen armoede komt de Europese Commissie met een aanbeveling en niet met een richtlijn. ‘Onmogelijk om met een richtlijn te komen’, zegt Jérôme Vignon, directeur van de algemene directie werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen in de Europese Commissie. ‘Want de economische situatie verschilt van land tot land’.

Armoede is complex

Armoede in Nederland of Finland is niet dezelfde armoede in Griekenland of Portugal. De minimumlonen variëren erg en de uitbreiding van de EU naar de Oostbloklanden heeft de verschillen nog groter gemaakt. In Polen en Slowakije overleven mensen met minder dan 200 euro per maand, terwijl de minimumgrens in een land als Luxemburg of Nederland op 900 euro ligt. Een bestaansminimum vanuit de Europese Commissie opleggen, is onmogelijk.
‘Armoede is een complex probleem. Meer dan middelen, moeten er in elk land doeltreffende strategieën uitgewerkt worden’, zegt Europees Commissaris Vladimir Spidla. Het gaat dus om coördineren en niet om harmoniseren. Ook Jean-Marc Delizée, staatssecretaris voor armoedebestrijding in België is positief over de aanbeveling en ziet voor ons land een voortrekkersrol weggelegd. ‘In België zitten we op Europees vlak bij het hoge gemiddelde wat de minimumlonen betreft. Het is aan ons om de rest van de Europese Unie naar boven te trekken’.

Gebrek aan ambitie en middelen

Voor Henry Lourdelle, raadgever bij de Europese Confederatie van vakbonden (CES-ETUC) is dit onvoldoende. De aanbeveling is slechts recyclage van wat jaren geleden al gezegd werd, vindt hij. De huidige financiële crisis toont aan waar de prioriteiten van de Europese leiders liggen. Het sociale zou voor Henry Lourdelle op hetzelfde niveau moeten staan als het financiële. ‘Een plan kan maar geloofwaardig zijn als het ambitieus genoeg is’, zegt hij. ‘En het is op basis van de middelen die op tafel gelegd worden dat het belang van de doelstellingen wordt gemeten’.
Maar het is niet het moment voor ambitie, wel voor realisme, vinden de beleidsverantwoordelijken. ‘Wij zijn pragmatisch’, zegt Martin Hirsch. ‘Onze strategie is om de lidstaten aan te zetten om acties te ondernemen. Wij willen hen niet bang maken.’ ‘De Commissie moet niet meer doen dan haar rol spelen. We kiezen voor vastberadenheid en bescheidenheid’, zegt van zijn kant Jerôme Vignon. ‘Wij willen in het institutionele kader blijven en wij opteren voor een plan waar we echt in geloven in plaats van één waarvan we op voorhand weten dat het gedoemd is om te mislukken’.

Beter laat dan nooit

Armoede is pas de laatste tien jaar een thema geworden op Europees vlak. Voor de Europese excellenties is de eerste bijeenkomst van de ministers en staatssecretarissen belast met armoedebestrijding in Marseille op zich al een belangrijke verwezenlijking.
Dat de huidige financiële crisis armoede en sociale uitsluiting in de hand zal werken, is voor iedereen duidelijk. De lidstaten moeten zich voorbereiden op wat nog komen moet, is de algemene waarschuwing. Maar diezelfde crisis maakt de marge binnen de nationale budgetten voor armoedebestrijding ook kleiner.