Europese hulp aan Afrikaanse gezondheidszorg blijft chaotisch

In december 2006 nam de Europese Unie zich voor meer te doen om het gebrek aan artsen en verpleegsters in arme landen weg te werken. Maar het is zeer de vraag of dat actieprogramma iets heeft uitgehaald, zegt de Commissie in een recent rapport. De Europese lidstaten geven niet genoeg informatie door om een evaluatie mogelijk te maken, en van een betere coördinatie komt niet veel in huis.
Zweden kanaliseert zijn medische hulp aan Mali via Nederland, maar dergelijke vormen van samenwerking zijn nog altijd eerder uitzondering dan regel. Toch is samenwerking nodig om overlappingen of hiaten te vermijden. De auteurs van het rapport van de commissie vonden in maar liefst tien Afrikaanse landen steden of dorpen waar verschillende Europese landen naast elkaar gezondheidsprojecten hebben lopen. Aan de andere kant zijn er zeker veertien landen waar op het hele grondgebied maar één Europese lidstaat actief is in de gezondheidszorg. Tot die groep van landen behoren Burundi, Ivoorkust, Senegal en Togo.
Veel Afrikaanse ziekenhuizen en gezondheidsposten blijven daardoor kampen met personeelsgebrek. In de openbare ziekenhuizen van Lesotho raakt meer dan de helft van de vacatures voor verplegend personeel niet ingevuld. Malawi, een van de landen die het zwaarst door aids worden getroffen, heeft minder dan honderd artsen die opgeleid zijn om patiënten met die ziekte te behandelen.

Millenniumcontracten

Een van de problemen is volgens de Europese Commissie dat kortlopende ontwikkelingsprojecten niet geschikt zijn om landen te helpen blijvende kosten als de betaling van medisch personeel te dekken. De Commissie overweegt daarom een deel van de Europese ontwikkelingshulp aan te bieden in de vorm van ‘contracten’ om de Millenniumdoelen te helpen realiseren. Drie van die acht doelstellingen, fundamentele uitdagingen voor de ontwikkeling van arme landen, houden rechtstreeks verband met gezondheidszorg. De ‘contracten’ waarover de Commissie al in 2007 een voorstel wilde klaar hebben, zouden een looptijd van zes jaar krijgen.
Maar Europa zal allicht meer moeten ondernemen. Veel Afrikaanse landen spelen artsen en verpleegsters kwijt omdat die in het buitenland veel meer betaald worden. In Malawi verdienen verpleegsters gemiddeld ongeveer twee euro per dag.
Manto Tshabalala-Msimang, de Zuid-Afrikaanse minister van Gezondheid, beschuldigde de Europese Unie er vorig jaar van die hersenvlucht in de hand te werken met haar ‘Blue Card’-programma. Die gecombineerde verblijfs- en werkvergunning moet hooggekwalificeerde migranten overtuigen naar Europa te komen. Volgens de Europese Commissie zal het programma een clausule bevatten die de aanwerving van verplegend personeel tegengaat uit arme landen die zelf met personeelstekorten worstelen in hun gezondheidssector.