Europese hulp aan VN-ontwikkelingsprojecten in Cuba op de helling

Volgende maand worden tijdens de jaarvergaderingen van het VN-Bevolkingsfonds (UNFPA) en het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) in New York ook nieuwe meerjarenprogramma’s voor Cuba voorgesteld. Maar volgens VN-diplomaten komt er zwaar weer opzetten vanuit Europa. Naast Italië steunden ook België, Nederland, Spanje, Zweden, Groot-Brittannië en Frankrijk de voorbije jaren de Cubaanse projecten van de twee VN-instellingen - hulp bij initiatieven rond geboortecontrole en een verbetering van de verloskunde, de verbetering van het lager en het secundair onderwijs, steun aan het volwassenenonderwijs, milieuprojecten, initiatieven rond voedselveiligheid en kleinschalige socio-economische projecten. De Europese hulp wordt voor een belangrijk deel via partnerschappen met steden en regio’s in Cuba gekanaliseerd en bereikt naar verluidt 42 procent van de Cubaanse bevolking. Een vermindering van de hulp zou volgens experts ten koste gaan van de arme Cubanen - zelfs al gaat het om een tijdelijke maatregel.

De Europese Unie herbekijkt momenteel zijn politieke, culturele en zakelijke relaties met Cuba - een oefening die om het half jaar hernomen wordt. Europa wil dat Havana werk maakt van democratisering en de mensenrechten beter gaat respecteren. Zelfs ontwikkelingshulp lijkt nu niet meer taboe als pressiemiddel. Uit onvrede met de zware veroordelingen van de 75 dissidenten had de Europese Unie eind april al beslist de behandeling van een aanvraag van Cuba om toe te treden tot het Akkoord van Cotonou op te schorten; Cuba heeft daarna de aanvraag teruggetrokken. Toetreding tot het akkoord van Cotonou, een verdrag van de EU en 77 voormalige kolonies in Afrika, de Cariben en de Stille Oceaan, had de Europese ontwikkelingshulp aan Cuba kunnen verdrievoudigen. Maar nu dreigt de hulp aan Cuba dus eerder te verminderen.

De veroordeling van de 75 dissidenten in april is niet het enige feit dat de relatie tussen de EU en Cuba heeft verzuurd. Een week later werden drie kapers van een veerboot geëxecuteerd. Cuba heeft ook de toegang geweigerd aan een speciale gezant van de VN-Mensenrechtencommissie die op het eiland poolshoogte wilde komen nemen.

Het UNFPA en het UNDP benadrukken de goede resultaten die ze op Cuba hebben geboekt. Het UNFPA besteedde tussen 1997 en 2003 4,5 miljoen dollar in Cuba, het UNDP gaf 37,9 miljoen dollar uit. Relatief kleine bedragen, maar onmisbaar voor een economie die gewurgd wordt door een aanhoudende Amerikaanse boycot. Gelet op de beperkte mogelijkheden heeft Cuba volgens experts een respectabel niveau van menselijke ontwikkeling bereikt en weten te behouden. De zuigelingensterfte bedraagt 6,2 per duizend; op 100.000 bevallingen sterven maar 33,9 vrouwen in het kraambed. Weinig landen in Latijns-Amerika en de Cariben presteren beter. Volgens het UNDP leveren ook zijn projecten rond milieuzorg, hernieuwbare energiebronnen, voedselveiligheid en de bevordering van gelijkheid tussen mannen en vrouwen uitstekende resultaten op.