Ex-gedetineerden Guantanamo niet welkom in Europa

In een brief aan het Europese Parlement schrijft John Bellinger, juridisch adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat ongeveer 25 van de 275 gevangenen in Guantanamo “een goedkeuring voor vrijlating hebben maar niet gerepatrieerd kunnen worden omdat er in hun land van herkomst problemen met de mensenrechten zijn.”
Volgens Bellinger hebben de VS de laatste twaalf maanden aan verschillende landen van de Europese Unie gevraagd of ze sommige van de ex-gedetineerden willen opnemen, maar met uitzondering van Groot-Brittannië heeft nog geen enkel land gereageerd.

“Het gaat om mensenlevens”

Ondanks scherpe kritiek op de manier waarop de VS de “oorlog tegen de terreur” voeren, vragen mensenrechtenactivisten de Europese regeringen om in te gaan op het Amerikaanse verzoek. Volgens Emi Maclan van het Centrum voor Grondwettelijke Rechten in New York is het begrijpelijk dat de Europese landen de VS nu zelf de problemen willen laten oplossen die ze met Guantanamo gecreëerd hebben. Toch is het belangrijk dat Europa helpt, zegt ze, omdat “het om mensenlevens gaat” en om “een lelijk hoofdstuk in de geschiedenis van Guantanamo af te sluiten”.
Een deel van de gevangenen vreest vervolgd te zullen worden in hun land van herkomst of zegt dat ze al als vluchteling erkend waren toen ze opgepakt werden. Ze komen uit landen als Algerije, China, Jordanië, Libië, Rusland, Palestina, Syrië, Soedan, Tunesië en Oezbekistan. Mensenrechtenactivisten hebben getuigenissen opgetekend van gevangenen die eerder vrijgelaten zijn en gemarteld werden. Zo zijn in 2004 zeven mannen naar Rusland gedeporteerd, waar ze gearresteerd werden en ondanks garanties van de Russische overheid slecht behandeld werden.
Tot nog toe hebben nog maar twee Europese landen ex-gevangenen uit Guantanamo geaccepteerd. In 2006 liet Albanië acht mannen uit Algerije, China, Egypte en Oezbekistan toe. In Augustus 2007 vroeg de Britse regering dat vijf mannen die in Groot-Brittannië gewoond hadden voor hun arrestatie terug zouden keren. Daarvan zijn er inmiddels drie teruggekeerd. Volgens Jean Lambert, Brits europarlementslid voor de groenen, was die vraag van Londen “grotendeels het resultaat van een lange en intensieve campagne om Groot-Brittannië zover te krijgen.”
Sinds de eerste vlucht met gevangenen in 2002 aankwam in Guantanamo, zijn er ongeveer achthonderd gevangenen vastgehouden. Het grootste deel van de overblijvende 275 heeft er vijf of zes jaar doorgebracht zonder aan formele aanklacht en zonder mogelijkheid om in het verweer te gaan tegen hun arrestatie.