Exploitatie Noordelijke IJszee komt stap dichterbij

Waarnemingen van het Alfred Wegener-instituut (AWI) in Bremerhaven en de Universiteit van Bremen bevestigen dat het Noordpoolijs vooral de voorbije zomer sterk gesmolten is. Daardoor zijn zowel de Noordwestelijke (langs Canada) als de Noordoostelijke Doorvaart (langs Siberië) volledig ijsvrij. Beide scheepvaartroutes verbinden de Atlantische Oceaan met de Stille Oceaan.

“Het bijzondere aan de zomer van 2011 is dat zelfs het Parrykanaal (Canada) open en bijna ijsvrij is”, zegt Georg Heygster van het Instituut voor Milieufysica van de Universiteit van Bremen. “Het ijs smelt zo snel aan de randen dat de zonnestralen het water eronder kunnen verwarmen, wat het smelten van andere ijsbergen versnelt”, zegt AWI-oceanograaf Rüdiger Gerdes.

“Deze situatie verrast ons niet,” zegt Gerdes, “want het past in een tendens die we al sinds 2007 zien. Maar de situatie is wel ernstig, aangezien niet alleen de oppervlakte maar ook de dikte van het ijs vermindert.” De wetenschappers voorspellen dat er tegen 2020 ‘s zomers geen ijs meer zal zijn in de Noordelijke IJszee.

Tankers

“Deze omstandigheden creëren nieuwe economische mogelijkheden in de Noordelijke IJszee”, zoals visvangst, transport en ontginning van vooral gas en petroleum”, zegt Gerdes.

Die economische belangstelling laat zich nu al voelen. Sinds juli passeerden alleen enorme tankers door de Noordelijke IJszee. De Sanko Odyssey, het grootste schip dat ooit langs deze route voer, vervoerde 68.000 ton ijzererts. De Wladimir Tichonow had nauwelijks zeven en een halve dag nodig om van Nova Zembla naar de Beringstraat (tussen de Stille Oceaan en de Noordelijke IJszee) te varen; daarmee brak hij het vorige record van de STI Heritage, die er in juli acht dagen over had gedaan.

Volgens de Russische zeevaartautoriteiten heeft een twintigtal schepen van deze route gebruik gemaakt dit jaar.

Activiteiten reglementeren

Om de milieugevolgen van deze toenemende economische activiteit te onderzoeken hebben Gerdes, Heygster en dertig onderzoekers uit negen Europese landen een werkgroep opgericht, Access, afkorting van Arctic Climate Change, Economy and Society.

“We willen in de eerste plaats de mogelijke economische activiteiten in de Noordelijke IJszee reglementeren en beleidsopties in de regio voorstellen aan de Europese regeringen”, zegt Claire de Thoisy-Méchin van de Franse Universiteit Pierre en Marie Curie, een van de partners in Access.

Havens bouwen

“De klimaatwijziging in de Noordelijke IJszee zal een zware impact hebben op mariene ecosystemen en op de menselijke activiteit”, zegt Claire de Thoisy-Méchin. “Met ons werk willen we bijzondere aandacht besteden aan de duurzaamheid voor het milieu bij dergelijke activiteiten, en dat in nauwe samenwerking met de plaatselijke inheemse bevolking.”

Volgens rederijen en andere spelers in het maritieme transport zullen nog grote investeringen in infrastructuur nodig zijn alvorens beide noordelijke passages echt nuttig zijn. Zo zullen havens en bevoorradingsstations moeten worden gebouwd. Bovendien zijn er momenteel nog onvoorziene hindernissen. “Het belangrijkste probleem voor het maritieme transport in die noordelijke zone zijn de ijsbergen op drift, die tijdelijk een enorme concentratie ijs kunnen doen ontstaan die zelfs een schip als de Sanko Odissey niet kan verwijderen.”