Explosief Assam

860 theeplantages, 34 gewapende groepen, minstens 115 verschillende etnische groepen, 45 talen en de helft van de hele olieproductie van India op een oppervlakte van tweemaal België. Welkom in Assam. Al is dat “welkom” niet al te letterlijk te nemen, zeker niet voor de honderdduizenden illegale migranten uit Bangladesh. Zij waren in oktober –opnieuw– kop van jut bij communautair geweld waarbij op een week tijd vijftig doden vielen en meer dan honderdduizend mensen dakloos werden. Later die maand waren het opnieuw Bengalen die met de vinger werden gewezen toen twaalf bommen op verschillende plaatsen bijna tegelijkertijd ontploften.
‘Het zijn de Bengalezen die voor problemen zorgen’, zegt Dileep Shandan van de krant Assam Bani op een schilderachtige avond in Guwahati. ‘Zij bezetten het vruchtbare land en pikken de jobs in die al zo schaars zijn voor Assamezen. Kijk maar eens wie er met de taxi’s rijdt, wie de schrijnwerkers zijn…’ Shandan kan geen exacte cijfers geven over het aantal immigranten, net zomin als alle andere mensen die ik in het voorjaar in de hoofdstad Guwahati spreek. Dat belet niet dat iedereen de oplopende spanningen tussen inheemse etnische groepen en de Bengalezen erkent.
‘Het anti-immigratiegevoel is reëel’, bevestigt sociaal activist Sritam Ananthanarayanan. ‘Maar Bengalezen of andere immigranten zijn net zo goed als inheemse volkeren slachtoffer van het bijna koloniale beleid dat Delhi voert ten opzichte van de noordoostelijke staten. De immigranten overleven grotendeels van informele arbeid en zijn dus uitermate kwetsbaar. Maar de schaarse vakbonden noch de gewapende opstandelingen voelen zich geroepen om de migranten te verdedigen. Het United Liberation Front of Assam (Ulfa) richt zijn wapens zelfs op migranten uit Bihar, een andere Indiase deelstaat.’
Het geweld van begin oktober vertrok vanuit de Bodo-gemeenschap die zich bedreigd voelt door de groeiende Bengalese aanwezigheid op “hun” territorium. De eerste beschuldigingen na de bomaanslagen van eind oktober gingen in dezelfde richting, maar al snel veranderde de toon en kreeg niet het Ulfa maar een vaag geheel van jihadi-terroristen de schuld. De Muslim Liberation Tigers of Assam, het Independent Liberation Army of Assam, het People United Liberation Front, de Harkat-ul-Mujahideen en de Harkat-ul-Jihad-al-Islami: het zijn maar de voornaamste van de gewapende groepen die vooral rekruteren onder de Bengalese minderheid in Assam.
 De etnische mix van Noordoost-India heeft in de loop van India’s onafhankelijkheid gezorgd voor een steeds verdere opsplitsing in kleinere deelstaten en autonome gebieden. Elke etnische groep lijkt zijn eigen “thuisland” te eisen. De bereidheid van de Indiase overheid om hierover te onderhandelen, zorgt ervoor dat de vloeibare identiteiten en vrij probleemloze samenlevingsvormen van vroeger worden ingeruild voor een politiek opbod ondersteund met gewapende milities.
‘De mensen zijn niet tegen India of tegen de deelstaatregering per se, ze verzetten zich gewoon tegen een koloniaal bestuur dat niet naar hen luistert of hen niet dient’, zegt Minhal Jouhain van Action Aid Assam. ‘De zucht naar etnische thuislanden moet je dan ook vooral begrijpen als een vraag naar een ontwikkelingsmodel dat de echte noden van lokale bevolking dient.’
Kazu Ahmed van het Panos Institute in Guwahati deelt die mening en betreurt meteen de politieke fixatie op taal en etnische afkomst. ‘India plant 160 dammen in het noordoosten. Wie gaat van die elektriciteit genieten? Het noordoosten is goed voor dertig procent van de waterreserves van India. Wie heeft daar voordeel bij? Wie strijkt de winst op van de olie- en theeproductie? Als op die vragen geen bevredigend antwoord komt, zal het geweld Assam blijven regeren. En dat geweld is soms gericht tegen de hogere overheden, maar uit frustratie ook wel eens tegen nog lagere sociale groepen.’
Het geweld in Assam leek af te nemen na jaren waarin bomaanslagen tot de orde van de dag behoorden. De trieste maand oktober 2008 heeft aan de hoop op normalisering een abrupt einde gemaakt.