FAQ: Voedselcrisis in de Hoorn van Afrika

In Somalië is sinds 20 juli officieel een hongersnood aan de gang. Maar het oosten van Afrika kampt al veel langer met een voedselcrisis omwille van de enorme droogte. Wat is het verschil tussen een voedselcrisis en een hongersnood? Wat veroorzaakt de droogte? En waarom komt hongersnood vaker voor in de Hoorn van Afrika dan in de rest van het continent? MO* beantwoordt voor u een enkele vragen over de eerste hongersnood van de 21e eeuw.

Geschiedenis van hongersnoden in Afrika sinds 1950

1958 – Ethiopië
1968-1973 – Sahel en Ethiopië
1980-1981 – Oeganda
1984-1985 – Ethiopië
1991-1992 – Somalië
1998-2000 – Soedan, Ethiopië en Congo
2000-2009 – Zimbabwe
2003 – Soedan (Darfur)
2005-2006 – Malawi en Niger
2006 – Somalië, Ethiopië, Djibouti en Kenia
2008 – Somalië, Ethiopië en Kenia
2009 – Kenia
2010 – Sahel
2011 – Somalië, Ethiopië, Djibouti en Kenia

Wat is het verschil tussen een voedselcrisis en een hongersnood?

In twee gebieden in Zuid-Somalie heerst volgens de VN een hongersnood. Het gaat om de regio Bakool en het Neder-Shabelle-gebied. Deze twee streken voldoen aan de criteria van een hongersnood volgens het Famine Early Warning System (FEWS): een ernstig water- en voedseltekort bij minstens twintig procent van de bevolking, acute ondervoeding bij dertig procent van de bevolking, het uitbreken van epidemieën en een sterftecijfer van meer dan twee mensen per 10.000 per dag.

De voedselcrisis treft echter zowat alle landen in de Hoorn van Afrika. Ook in Kenia, Ethiopië en Djibouti is de situatie kritiek, maar daar is voorlopig nog geen sprake van een echte hongersnood.


De toestand van de voedselzekerheid wereldwijd. Bron: FEWS NET

Waarom heerst er zo’n zware voedselcrisis in Somalië?

De voedsel- en landbouworganisatie van de VN (FAO) verklaart de huidige hongersnood door een combinatie van conflict, beperkte toegang voor hulpverlening in het zuiden van het land en mislukte oogsten door de droogte in de regio.

Sinds het vertrek van president Siad Barré in 1991 ontbreekt iedere vorm van centraal gezag Somalië. In het zuiden regeren gewapende al-Shabaab-milities, in het noorden probeert een zwakke overgangsregering het land te sturen. In een dergelijk door burgeroorlog verscheurd land is de bevolking er beperkt in haar bewegingsvrijheid bij de zoektocht naar voedsel. Bovendien weigerde Al-Shabaab tot voor kort het zuiden open te stellen voor internationale hulpverlening. Ze waren bang dat de overgangsregering op die manier terrein zou proberen winnen.

Daarnaast is er ook de extreme droogte waar het oosten van Afrika onder lijdt. De voorbije maanden kende Afrika een van de droogste periodes in zestig jaar. Eind 2010 viel in grote delen van Somalië, Kenia en Ethiopië amper een druppel regen. In april en mei dit jaar viel amper tien procent van de gebruikelijke hoeveelheid regen. Hierdoor zijn vele oogsten mislukt en sterft het vee bij bosjes.


De prijs van witte maïs in Buale, Somalië, als illustratie van de prijsstijging van voedsel. Bron: FAO GIEWS

Net nu stijgen ook de prijzen voor het basisvoedsel. Op de markt van Buale in het zuiden van Somalië betaal je vandaag 20.000 Somalische shilling (8,46 euro) voor een kilogram maïs. Vorig jaar rond deze tijd kostte een kilo maïs slechts 8175 Somalische shilling (3,45 euro). De prijs van sorghum, een belangrijke graansoort in Afrika, verdrievoudigde in amper een jaar tijd.

Komt hongersnood vaker voor in de Hoorn van Afrika dan in de rest van het continent?

Over het hele Afrikaanse continent telde EM-DAT 253 droogtes in de voorbije zestig jaar. Oost-Afrika kreeg er daar ongeveer de helft van te verwerken. Kenia en Somalië moesten elk twaalf periodes van extreme droogte het hoofd bieden, in Somalie telde EM-DAT er zelfs 14. Oost-Afrika wordt dus duidelijk het vaakst getroffen door extreme droogte. Dit valt deels te verklaren door haar geografische ligging.


Het aantal droogtes sinds 1950 per Afrikaanse regio. Bron: EM-DAT

De droogtecyclus is de voorbije decennia echter opmerkelijk ingekort. Vroeger bleef de regenval in Oost-Afrika gemiddeld één keer in tien jaar uit, maar de voorbije decennia is dat bijna om de vier jaar. Op zo’n korte tijd slaagt men er niet in de voorraden vee en voedsel opnieuw op te bouwen vooraleer een nieuwe periode van droogte zich aanmeldt.

De huidige droogte is volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) het gevolg van het La Niña fenoneem. La Niña is een oceaan-atmosferisch fenomeen waarbij de gemiddelde temperatuur in het midden van de Stille Oceaan zo’n 3 à 5 graden lager ligt dan normaal, terwijl het warme water in de Stille Oceaan richting Australië en Indonesië stroomt. Dit verhoogt op zijn beurt de intensiteit van de westenwinden boven de oceaan, die de vochtigheid wegvoeren van Oost-Afrika naar meer oostelijke gebieden. Dat leidt dan tot droogte in Oost-Afrika en grotere kans op overstromingen in Australië en Zuidoost-Azië. La Niña komt om de twee tot vijf jaar voor.

Hoe zit het met de financiële hulp voor de regio?

De drie grootste donoren zijn de Verenigde Staten, de Europese Commissie en het Verenigd Koninkrijk. Samen schonken zij in 2011 al een slordige 453 miljoen euro aan de regio.

Een recent verzoek van de VN om extra financiële middelen gezien de voedselcrisis viel echter wereldwijd in dovemansoren. Voor Somalië is amper 56 procent van de gevraagde 246 miljoen euro gestort. Kenia doet het iets beter met 71 procent van het gevraagde budget, maar Ethiopië en Djibouti moeten het met respectievelijk 30 en 35 procent van de noodzakelijke financiële middelen stellen. Op 21 juli liet de VN weten dat alle donoren samen nog een rekening van 590 miljoen euro hadden openstaan. De Europse Commissie liet al weten 5,67 miljoen euro aan noodhulp vrij te maken voor de meer dan 1 miljoen getroffen inwoners.


Humanitaire hulp aan Oost-Afrika, 2000-2010. Beweeg over de grafiek voor de exacte cijfers. Bron: Global Humanitarian Assistance

Hoe zal de situatie evolueren?

Het Famine Early Warning Systems Network voorspelt dat Zuid-Somalië nog minstens twee maanden lang in hongersnood zal verkeren. Het kaartje hieronder toont aan hoe FEWS de situatie voor de komende maanden inschat (beweeg over de kaart om de voorspelling voor augustus-september te bekijken).


Bron: FEWS

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.