Film: drie seizoenen in Vietnam

Dat wordt opnieuw bewezen door een film van Tony Bui: ‘Drie Seizoenen’. Bui is een jonge cineast van Vietnamese afkomst die zijn hele leven in California gewoond heeft en tot voor kort niets wou weten van het land dat zijn ouders in 1975 ontvluchtten. ‘Tijdens mijn jeugd zag ik alleen maar Vietnamezen op het scherm in oorlogsfilms, mensen zonder gezicht die, licht bewapend, door de jungle renden.’

‘Drie Seizoenen’ gaat niet over Vietnam. Wie een documentaire blik op het Zuidoost-Aziatische land wil werpen, die moet elders zoeken. Nochtans is de film helemaal in en rond Saigon gelokaliseerd, zijn de dialogen voor negentig procent in het Vietnamees en zijn ook de hoofdrolspelers -op één Amerikaanse uitzondering na- Vietnamees. Meer nog: het decor van de drie verhalen die verteld worden, is de ingrijpende sociale verandering die plaatsgrijpt in Vietnam, na de liberalisering van de economie. Lan, de prostituee die droomt van kamergrote bedden en nachten vol airconditioning, zegt op een bepaald moment over de bezoekers van de vijfsterrenhotels waar ze werkt: ‘Ze lopen anders en ze praten anders. De zon gaat op voor hen, niet voor ons. Wij leven in hun schaduw, die langer wordt met elk nieuw hotel dat opgetrokken wordt.’ Op andere momenten zie je hoe de straathandel in lotussen ten onder dreigt te gaan aan de populariteit van ingevoerde plastic bloemen, hoe een kind aan de kost probeert te komen door prullaria te verkopen op straat, hoe Coca-Cola advertenties het straatbeeld van Saigon bepalen. Zo concreet is het commentaar op het Nieuwe Vietnam, en toch gaat de film meer over poëzie dan over een tastbare, reële stad.

De drie verhalen in de film hebben elk een kleur en elk een seizoen. Bui: ‘De verhouding tussen Hai en Lan voelt aan als het droge seizoen, met zijn rode en gele kleuren, zijn hitte en passie. Het verhaal van Woody, het straatkind, loopt in het regenseizoen, in de nachten van grijs en nattigheid, in de uitsluiting en de kilheid van deze wereld. Het verhaal van Meester Dao en Kien An is het oogstseizoen, het groen en wit van bloemen en liederen, van poëzie en leven. De Amerikaan die zijn dochter komt zoeken, loopt doorheen de verschillende verhalen, maar is geen vierde seizoen.’

De echte poëzie van ‘Drie Seizoenen’ ontstaat niet door het declameren van zeer Vietnamese en dus voor ons wat gezwollen aandoende poëzie van Meest Dao. Ook de nadrukkelijk mooie fotografie van het lotusmeer of van rode vallende bladeren volstaat niet om de echte diepgang van de prent aan te geven. Het is de aanwezigheid van erg romantische mensen in een onbarmhartige grootstad die het doet. De traagheid van de handelingen en tegelijk de snelheid van de montage van drie verhalen door elkaar. Het is de muziek die niet past bij de beelden uit Saigon. En, ten slotte, het is dat ene zinnetje: ‘Ik wil mijn vingers lenen aan uw poëzie’, waarmee de mooie lotusplukster Kien An haar door melaatsheid misvormde Meester opnieuw de kans geeft aan te knopen met zijn verleden en zijn creativiteit. Zo leent Bui zijn beelden aan de economisch onmondig gemaakte Vietnamezen en leent hij de kleuren van de Vietnamese seizoenen aan de emotioneel verwarde kijker.