Flagrante genderongelijkheid in Jemen

“Gebroken van binnen uit”, zo omschrijft een personeelslid Nadia (25) die in een opvangtehuis in de Jemenitische hoofdstad Sanaa verblijft. Nadia groeide op in een landelijk dorpje ten noorden van de hoofdstad maar werd gedwongen tot een huwelijk om haar broer te redden van een bruidsschat. Deze praktijk, die vaak wordt beoefend door arme gezinnen, hield in dat Nadia als bruid werd aangeboden in de familie van de toekomstige bruid van haar broer.

Verbannen

Nadia weigerde dat huwelijk en dat had verregaande gevolgen. Toen haar moeder ontdekte dat haar broers van plan waren om haar als straf te doden, werden de beide vrouwen verbannen uit het huis.

Nadia ging als meid werken voor een lokale sjeik die haar na een tijd verkocht aan een Jemenitische arbeider in Saoedi-Arabië. Deze maakte haar zwanger en dwong haar tegelijk om zich te prostitueren. Ze vluchtte en leeft sindsdien samen met haar moeder op een schuilplaats die haar werd toegewezen door de Jemenitische Unie van Vrouwen.

Klok teruggedraaid

Voor de eenmaking van Jemen in 1990 genoten vrouwen in de zuidelijke kuststreek meer rechten dan hun lotgenoten in het bergachtige, conservatieve noorden. Sinds de bloedige burgeroorlog van 1994, draaiden grondwetswijzigingen de klok terug.

“Voor de eenwording bestond er een familierecht dat ons rechten gaf”, zegt Fatima Meresse, verantwoordelijke van de Jemenitische Unie van Vrouwen. “Sinds 1994 zijn we alleen maar achteruit gegaan.”

Volgens een rapport van Amnesty International uit 2012 kampen meisjes en vrouwen in Jemen “met ernstige en wijdverbreide discriminatie in wetgeving en dagelijks leven.”

De grondwet zet de toon voor een ongelijke behandeling van mannen en vrouwen door vrouwen “de zusters van mannen” te noemen.

Ook de wetten rond de persoonlijke status zijn regressief en dicteren richtlijnen rond huwelijk, echtscheiding en erfenis. Zo werd de minimumleeftijd van 15 jaar voor het huwelijk in 1999 geschrapt uit de wetboeken. Tien jaar later werden inspanningen om de leeftijd van 17 te introduceren in de wettekst, gedwarsboomd door conservatieve parlementariërs.

Vandaag is er geen duidelijk huwbare leeftijd omschreven, is de toestemming van een voogd rechtsgeldig en is seks toegestaan van zodra het meisje de puberteit bereikt.

Vier keer trouwen

Gebrek aan onderwijs of professionele ontplooiing, gezondheidsproblemen en huiselijk geweld zijn de gevolgen van die vroegtijdige en gedwongen huwelijken.

Een man in Jemen mag vier keer trouwen, als hij zijn vrouwen daarover inlicht en hen allemaal kan onderhouden. Hij kan een huwelijk ook nietig verklaren door een mondelinge mededeling, en met onmiddellijke ingang.

Op de moord op een overspelige vrouw staat een maximum straf van een jaar cel, of een boete.

Volgens de Globale Genderongelijkheidsindex uit 2012 stond Jemen op de laatste plaats wat betreft genderongelijkheid op het vlak van economie, politiek, onderwijs en gezondheidszorg.

Activisten zoals de 24-jarige Sarah Jamal Ahmad stonden mee in de vuurlijn van de protesten tegen het regime van ex-president Ali Abdullah Saleh vorig jaar. Vandaag strijdt ze voor gendergelijkheid tijdens de inspanningen die tot de Nationale Dialoog moeten leiden, in de grondwet en het rechtssysteem. Zij ijvert onder meer voor een systeem van genderquota in de regering.