Fondsen reddende engel voor kwaliteitsjournalistiek

Stichtingen in de Verenigde Staten geven per jaar niet minder dan 100 miljoen dollar aan kwalitatieve media-initiatieven. Dat blijkt uit het onderzoek The Field of Nonprofit Funding of Journalism in the United States. In Europa staat de financiële steun van fondsen voor journalistiek nog in de kinderschoenen, al zijn er zeker meer mogelijkheden.

  • Knight Foundation Knight Foundation, met Alberto Ibargüen aan het hoofd, gaf sinds 1950 met meer dan 400 miljoen dollar uit aan kwaliteitsjournalistiek. Knight Foundation

De laatste jaren stond het medialandschap bol van de veranderingen, stelt het onderzoek vast. Dat was vooral merkbaar in de Verenigde Staten. De kiem van de crisis bestaat uit een mix van factoren. Ten eerste brokkelt het verdienmodel van de mainstreammedia af. Traditionele inkomsten uit reclame en abonnementen gaan in dalende lijn. Bovendien vindt een grote groep lezers, vooral onder de dertig, via webkanalen zoals Google, Facebook en Twitter hun nieuws.

Hierdoor wordt de bron van de informatie onduidelijker. Én er wordt soms vergeten dat het überhaupt om journalistieke werken gaat. Mediaorganisaties verliezen de controle en voelen dat duidelijk in de portemonnee. Verder stelt zich de vraag welke rol burgerjournalistiek in de toekomst zal spelen.

Huwelijk

Het eindplaatje ziet er niet al te best uit. De Amerikaanse kwaliteitsjournalistiek, met kranten als hoofdrolspeler, is in gevaar. Sommige steden, zoals Chicago, hebben bijvoorbeeld geen enkel lokaal dagblad meer. De website newspaperdeatwatch.com houdt bij welke geschreven pers in de VS de boeken moest neerleggen.

Maar het verval over de Atlantische Oceaan bleek ook een nieuw hoofdstuk in te luiden: stichtingen die kwalitatieve journalistiek financieren. In Europa was de mediacrisis, tegenover de VS, minder zwaar. Daarmee is het huwelijk tussen fondsen en media-initiatieven bij ons eerder onbekend terrein. Dit was de aanzet voor het Instituut van Journalistiek van de Technische Universiteit Dortmund om een onderzoeksopdracht te geven aan professor Lewis Friedland van het Centrum voor Communicatie en Democratie aan de Universiteit van Wisconsin-Madison. Hiervoor werd elke liefdadigheidsactie voor journalistiek in de VS in de voorbije 30 jaar onder de loep genomen.

Rozengeur en maneschijn

De grootste weldoener is zonder enige twijfel de Knight Foundation. Volgens de studie ondersteunde deze sinds 1950 met meer dan 400 miljoen dollar kwaliteitsjournalistiek en vrijheid van meningsuiting. Daarmee geeft het meer dan elke ander fonds of groep van fondsen. Alberto Ibargüen, hoofd van de Knight Foundation en daarvoor directeur van The Miami Herald, benadrukt dat de belangrijkste vraag “niet is hoe kranten te redden, maar hoe de journalistiek zal overleven in het digitale tijdperk. Ik geloof dan ook dat technologie de informatie in een gemeenschap sterker maakt. En door die informatie de samenleving versterkt.” Het fonds stampte eveneens een programma uit de grond, Knight Chairs in Journalism, dat zich toespitst op de vorming van journalisten.

De functie van onderzoeksjournalistiek als waakhond van de democratie wordt als essentieel begrepen in onze maatschappij

Al is niet alles rozengeur en maneschijn. De dominante positie die Knight Foundation inneemt wordt in het onderzoek als een risico beschouwd voor de intrede van andere stichtingen in het financieren van media. Bovendien hamert het fonds erg op technologische innovatie, wat diepgewortelde sociale problemen in de schaduw zou kunnen zetten. Verder zou Knight Foundation enkele projecten als favorietjes behandelen en andere negeren. “Toch doet dat weinig af aan het extreem positieve effect dat het fonds heeft bij de heruitvinding van de nieuwsgaring. Al mag voorzichtigheid aan de dag worden gelegd, wanneer een organisatie zulke machtige positie bekleedt”, is te lezen in het rapport.

Waakhond van de democratie

Een van de volgende aandachtspunten bij de studie is onderzoeksjournalistiek, waar financiële bijstand van stichtingen geen nieuw gegeven is. Denk in ons land aan het Fonds Pascal Decroos. Toch is in de VS de voorbije vijf jaar een stijging merkbaar. Net niet de helft van de gehele fondssteun gaat naar onderzoeksjournalistiek. Onderzoek wordt door vele stichtingen als bedreigd aanzien. Bovendien wordt de functie van de onderzoeksjournalistiek, als waakhond van de democratie, begrepen als essentieel in onze maatschappij.

Qua liefdadigheidsinkomsten spant ProPublica de kroon, met een totaal aan giften van 30,8 miljoen dollar sinds 2005. Bijna het gehele bedrag is afkomstig van de Sandler Foundation. ProPublica wil het gat in onderzoeksberichten, dat ontstond tijdens de mediacrisis, dichten. Dat ze goed bezig zijn, werd vorig jaar onderstreept met het winnen van een Pullitzerprijs, de eerste voor een organisatie die online opereert. Toch voegt het onderzoek een kritische noot toe. “ProPublica is een buitenbeentje. Het is een voorbeeld voor wat kan gebeuren met voldoende giften, maar het geeft niet de toekomst van de pers zonder winstbejag weer. Juist omdat er bijna geen andere media zijn die zulke grote donaties krijgen.”

Europa?

Daar ligt het heikel punt. Tot dusver vond geen enkel media-initiatief dat kon opstarten door donaties de weg om onafhankelijk van die steun te overleven. Dat kan volgens de studie enkel als zulke media 60% tot 75% van hun inkomsten halen uit andere bronnen dan giften. De belangrijkste rol die stichtingen in het medialandschap spelen zou wel eens liggen bij de overgang van papier naar online. De hulp van fondsen zorgt bij deze omwenteling voor het behoud van de noodzakelijke tradities.

Het voorbeeld is gegeven in de VS. De conclusie van het onderzoek richt zich dan ook tot Europa: als dezelfde investeringen worden doorgevoerd zou het journalistieke veld in onze contreien een reeks belangrijke structurele veranderingen kunnen beogen, met een grote kans op succes.

Dit artikel verscheen eerder op apache.be

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.