‘Fors mandaat voor vredesmacht Liberia is essentieel’

Ongeveer 400 Nigeriaanse soldaten, de voorhoede van een vredesmacht van de
Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (Ecowas), zijn maandag in Liberia
aangekomen en patrouilleren sinds donderdag in het zuiden en oosten van de
hoofdstad Monrovia, wijken die nog in handen zijn van de regering. Ze
worden enthousiast ontvangen door de bevolking. Amerikaanse militaire
gezanten praten vandaag (vrijdag) met de rebellen in Monrovia opdat de
Nigerianen en hulpverleners ook toegang zouden krijgen tot de andere delen
van de stad. De troepen moeten een bestand bewaken dat de strijdende
partijen al in juni sloten maar dat tot hiertoe erg broos bleek.

Eind augustus zouden de Ecowas-troepen afgelost worden door een
multinationale vredesmacht. De VN-Veiligheidsraad zette daarvoor eerder
deze week het licht op groen, maar legde nog niet vast hoeveel blauwhelmen
er naar Liberia worden gestuurd en hoe hun mandaat er precies zal uitzien.
Volgens Jacques Klein, de speciale vertegenwoordiger van
VN-secretaris-generaal Kofi Annan, zullen de VN meteen een team naar
Monrovia sturen wanneer de situatie er gestabiliseerd blijkt. Klein gaat
ervan uit dat de 30-koppige groep, die onder meer vertegenwoordigers van
het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, het Internationaal
Muntfonds en de Wereldbank zal omvatten, minstens drie weken zal nodig
hebben om de situatie in te schatten.

Volgens Klein zijn er “tussen de 12.000 en 15.000” blauwhelmen nodig om
ervoor te zorgen dat de wapens blijven zwijgen in Liberia. Het land werd de
afgelopen 14 jaar bijna constant met burgeroorlogen geconfronteerd. Klein
vindt dat de VN lessen moeten trekken uit Sierra Leone volgens hem trok de
wereldorganisatie daar met een te lichte uitrusting en een te zwak mandaat
op avontuur. De Ecowas intervenieerde al in 1997 in Sierra Leone om een
einde te maken aan de in 1991 begonnen burgeroorlog. De hoofdzakelijk
Nigeriaanse troepen behaalden successen, maar konden geen beslissing
forceren. In 1999 nam de VN de verantwoordelijkheid voor de vredesoperatie
over. Maar de duizenden Afrikaanse blauwhelmen bleken geen partij voor de
rebellen. Pas toen Groot-Brittannië 800 para’s stuurde, keerden de
krijgskansen. In 2001 werd een begin gemaakt met de ontwapening van de naar
schatting 45.000 rebellen; in 2002 werd dat proces afgesloten en keerden de
Britse troepen naar huis terug. De VN hebben momenteel nog altijd 14.500
blauwhelmen in Sierra Leone; dat aantal zou maar langzaam worden verminderd.

“Deze keer willen het meteen goed doen,” zegt Klein. “We willen de regio
min of meer demilitariseren: zowel het leger als alle paramilitaire boeven
moeten gedemobiliseerd worden. Veiligheid en humanitaire hulp staan centraal.”

Liberia telt ongeveer 450.000 vluchtelingen, die in een 90-tal
nederzettingen rond de hoofdstad Monrovia leven. Er is een groot gebrek aan
voedsel, zuiver water, sanitaire voorzieningen en geneesmiddelen; zowat
iedereen wordt bedreigd door overvallen, verkrachtingen en gedwongen
rekrutering.

Ook George Kun, een medewerker van Refugees International (RI), vindt dat
de VN-Veiligheidsraad de vredestroepen genoeg middelen ter beschikking moet
stellen en een fors mandaat moet geven om in dergelijke omstandigheden de
orde te herstellen. Maar critici geloven dat de vredesmacht voor Liberia al
gehandicapt is door de resolutie waarmee de Veiligheidsraad haar oprichtte.
Amnesty International liet al weten op “een sterkere en duidelijkere taal”
te hebben gehoopt “in verband met de bescherming van burgers.” “De
vredestroepen moeten de opdracht krijgen burgers en hulpverleners te
beschermen tegen elke vorm van agressie, in heel Liberia.”

Volgens Klein staan de VN in elk geval voor een langdurige opdracht hij
denkt dat Liberia ten vroegste binnen 18 maanden klaar kan zijn voor
verkiezingen. Klein verklaarde wel iets te zien in een voorstel van
Refugees International om voor de periode daarvoor een VN-bestuurder aan te
stellen zoals dat in Oost-Timor gebeurde. Dat is een dure oplossing, “maar
als we voor minder gaan, stevent Liberia volgens mij op een nieuwe ramp af.”