Fox gegijzeld door vrijhandelsakkoord met VS

De protesten van dinsdag in Mexico-stad waren een heruitgave van
demonstraties en blokkades vorige maand in de deelstaten Morelos, Oaxaca,
Guerrero en het federaal district Mexico-stad . Vanaf 1 januari schaft
Mexico de invoertarieven op 21 nieuwe landbouwproducten volledig af,
waaronder aardappelen, graan, appels, uien, koffie, kip en kalfsvlees. Dat
is het gevolg van de tweede fase in het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord
(NAFTA) tussen Mexico, Canada en de Verenigde Staten. NAFTA mikt op de
volledige afschaffing van de handelsbarrières in de landbouw en de veeteelt.
De langzame afbouw gebeurt in 3 fases - 1994, 2003 en 2008 - waarbij steeds
meer producten in de NAFTA-mand terecht komen.

Bij de geboorte van NAFTA in 1993 onder president Carlos Salinas waren de
Mexicaanse boerenorganisaties nog allemaal voor; nu zijn ze zonder
uitzondering radicaal gekant tegen de voortzetting ervan. Voor de
industrialisering van het noorden van Mexico heeft het Noord-Amerikaanse
Vrijhandelsverdrag wonderen gedaan: sinds het begin van het verdrag is de
Mexicaanse export drastisch gegroeid (60,9 miljard dollar in 1994 tot 158,4
miljard in 2001). Maar tegelijk verdubbelde de import van 79,3 naar 168,4 -
vooral een gevolg van de invoer van goedkopere Amerikaanse
landbouwproducten.

De Mexicaanse groenten- en vleesmarkt wordt sinds enkele jaren overspoeld
door Amerikaanse producten en de Mexicaanse boeren betalen daar een zware
tol voor. Drievierde van de inwoners van het Mexicaanse platteland leeft
onder de armoedegrens. De voorbije tien jaar zakte het aandeel van de
Mexicaanse landbouw in het bruto binnenlands product van 7,3 naar 5 procent.
Sinds 1994 ging 10 miljoen hectare landbouwgrond verloren als gevolg van
faillissementen, aldus een studie van de Autonome Nationale Universiteit van
Mexico (UNAM). Honderdduizenden boeren verlieten sindsdien het platteland.

De boeren gaan een zekere dood tegemoet omdat ze niet opkunnen tegen de
oneerlijke concurrentie van de Verenigde Staten, zegt Alberto Gómez van de
boerenbond UNORCA, die de demonstratie van gisteren organiseerde. Hij
verwijst daarmee naar de zware subsidies die de Amerikaanse
landbouwproducenten genieten. De VS beslisten dit jaar de hulp aan hun
boeren op te trekken tot 190 miljard dollar voor de komende tien jaar. Fox
heeft voor 2003 tien miljard dollar landbouwsubsidies toegezegd, een lichte
verhoging tegenover dit jaar maar een peulschil volgens de Mexicaanse
boerenorganisaties.

Fox protesteerde vorige maand nog tegen de verhoging van de Amerikaanse
landbouwsubsidies bij zijn collega George W. Bush. Maar Washington
repliceerde dat het zijn landbouwbeleid niet wil wijzigen en dat de situatie
van de Mexicaanse boeren de afschaffing van het landbouwhoofdstuk van NAFTA
niet rechtvaardigt. Fox heeft geen keuze: hij kan de afspraken over de
vrijmaking van de landbouw niet opzeggen zonder NAFTA volledig te verliezen.

Mariano Ruiz, een expert bij de Grupo de Economistas y Asociados, stelt dat
de ergste slag voor de Mexicaanse boeren nog moet komen. In 2008 verdwijnen
de tarieven voor maïs en bonen. Mexicaanse gewassen bij uitstek, die de
voornaamste bron van inkomsten zijn voor zo’n 2,8 miljoen boerengezinnen.