Geen formele opschorting relaties EU en Israël

Sinds de oorlog in Gaza zijn de onderhandelingen tussen Europa en Israël opgeschort. Op de Associatieraad van 15 juni werd geen verdere vooruitgang geboekt over de uitbreiding van de relaties, maar de uitbreiding wordt ook niet opgeschort. Voor de raad maandag plaatsvond, waren de kampen duidelijk verdeeld. Voorstanders van een quasi onvoorwaardelijke uitbreiding van de relaties zijn Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland. Tegenstanders zijn België, Ierland, Portugal en sympathisanten Zweden, Malta en Cyprus. De tegenstanders eisen eerst een humanitaire verbetering op het terrein in Gaza, alvorens een verdere uitbreiding mag doorgaan.

“EU talmt, Israël wint”

Tussen de regels door werd wel duidelijk dat de besprekingen over het nieuwe actieplan voorlopig uitgesteld worden. Het plan legt de uitbreiding van de relaties vast maar concrete stappen blijven dus uit. Dit staat echter niet zwart op wit en de Israëlische conservatieve krant The Jerusalem Post maakt van die gelegenheid gebruik om te melden dat “Israël zijn slag al heeft thuisgehaald terwijl Europa de plannen uitstelt”.
Recent is een nieuw voorstel voor het actieplan afgewerkt door het Europees voorzittersschap en door de Europese Commissie. Het voorstel maakt de toetreding van Israël tot Europese programma’s mogelijk, zoals onderwijs, milieu, energie, cultuur. Ook op politiek vlak zou Israël zijn betrokkenheid tot de Europese instellingen vergroten. De aanvankelijke vraag van Israël was verregaand en besloeg als het ware een soort lidmaatschap van Europa zonder effectief lid te zijn. Maar het voorstel voor het actieplan gaat nog niet zover.

Bevrozen onderhandelingen

Informeel waren de onderhandelingen al langer bevrozen, omdat Israël de situatie op het terrein niet verbeterde. De bouw van nederzettingen bleef doorgaan en het vredesproces met Palestina vorderde niet. Bovendien slikte de EU niet zomaar dat Israël de Europese hulp voor Gaza niet doorliet. Op de Associatieraad kwam Europa samen om over haar standpunt te bezinnen, maar de voorwaarden die de EU aan Israël stelt, met zicht op een verbetering van de relaties, bleven echter zeer vaag. “De uitbreiding moet in een correcte politieke context verlopen”, klinkt het slechts. De link met de vooruitgang op het terrein wordt bovendien enkel in afzonderlijke paragrafen van de EU verklaring vermeld.

EU geeft Israël speelruimte

Ondanks het feit dat Europa nederzettingenpolitiek veroordeelt, blijft Netanyahu op een natuurlijke groei van de nederzettingen hameren. Hij spreekt de woorden ‘Palestijnse Staat’ waarmee hij de context voor een verdere uitbreiding tracht te legitimeren. “We zien dat de EU haar lat steeds lager legt wanneer ze geconfronteerd wordt met slechte situaties op het terrein en Israël meer gratie geeft binnen de onderhandelingen van het Associatieakkoord”, zegt Koen De Groof van CIDSE, de werkgroep Palestina-Israël. De werkgroep is een alliantie van Europese katholieke ontwikkelingsorganisaties die druk legt op Europa om de uitbreiding op te schorten.

Waarschuwing

Het Associatieakkoord tussen Israël en de Europese Unie trad acht jaar geleden in werking en vormt de juridische basis voor de Europese elaties met Israël. Israël lobbyt hard om de opgerichte vrijhandelszone tussen de Europese Gemeenschap en Israël verder uit te breiden. Ook een aantal Europese landen zoals Duitsland en Frankrijk zien economische voordelen in sterkere banden met Israël. CIDSE waarschuwde echter dat Europa voorwaarden moet koppelen aan het internationaal humanitair recht als de uitbreiding doorgaat.

Oorlog in Gaza

In december 2008 stemde de EU in om de relaties met Israël te verbeteren op politiek, economisch en handelsvlak. De oorlog in Gaza veranderde echter de positieve houding van de EU. Israël blijft steevast de aanvragen van de EU om vrije toegang te verkrijgen tot Gaza voor humanitaire hulp verwerpen. “Na twee jaar afsluiting en drie weken oorlog in Gaza, hebben 1,5 miljoen Palestijnen meer dan ooit nood aan buitenlandse hulp. Niettemin weigert Israël tot op de dag van vandaag zijn blokkade op te heffen. Volgens het internationaal recht is dat een collectieve bestraffing van de burgerbevolking”, zegt Koen De Groof van CIDSE.

EU in strijd met juridische verplichtingen

“Het is ondenkbaar dat de EU haar relaties versterkt met een land dat systematisch en onrechtmatig Europese hulp aan Palestijnen in nood belemmert”, aldus De Groof. De uitbreiding van de relaties met Israël zou uiteindelijk betekenen dat de EU weinig bezorgd is om de blokkades van Gaza en de groeiende nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, dat stelt de beleidsnota van CIDSE. Bovendien zou een versterking van de banden met Israël dan in strijd zijn met de juridische verplichtingen van de EU om het internationaal humanitair recht te doen naleven.
Ook de relaties tussen Israël en de EU verlopen niet helemaal kosjer. Israël paste het akkoord namelijk onrechtmatig toe en loodste ook producten van de Israëlische nederzettingen op Palestijns Gebied onder ‘preferentiële voorwaarden’ binnen in Europa.

Welk signaal geeft de EU aan Israël

CIDSE bepleit niet het stopzetten van de relaties, maar staat wel achter een formele opschorting van de uitbreiding zodat er ruimte komt voor verbetering op het terrein. Die verbetering is voor CIDSE een voorwaarde voor een verder verloop van de uitbreiding. “Hoe kan de Europese Unie nog geloofwaardig zijn als ze Israël gaat belonen voor wat Israël wenselijk acht maar wat eigenlijk indruist tegen het internationaal humanitair recht?”, werpt Koen De Groof kritisch op.