Geen oplossing in zicht voor Thaise ‘klassenstrijd’

Zaterdag kwamen ongeveer 10.000 aanhangers van de regering op straat in Bangkok. De machtsdemonstratie was gericht tegen de Volksalliantie voor Democratie (PAD), een conservatieve politieke beweging die al vijf maanden probeert de Thaise regering ten val te brengen.
De PAD heeft dan weer betogingen aangekondigd tegen de politie, die vorige week dinsdag de grote middelen inzette om betogers te verdrijven die het parlementsgebouw hadden afgegrendeld. Bij de onlusten die daarop volgden, stierven twee mensen en raakten meer dan 400 anderen gewond. De aanhangers van de PAD blijven ook de toegang tot het belangrijkste regeringsgebouw in de stad blokkeren. Die actie dwingt de Thaise bewindsploeg al sinds augustus vanuit de oude internationale luchthaven van Bangkok te werken, terwijl sommige vergaderingen in legerkazernes moeten plaatsvinden.
“Vraag met niet hoe de toekomst eruit ziet”, zegt een activist van de PAD. “We weten zelfs niet wat er de volgende uren gaat gebeuren”. Duidelijk is dat beide kampen het niet eens zijn over de spelregels. De oppositie beschuldigt de politie van buitensporig geweld tegen betogers en stelt de legitimiteit van de regering in vraag. Aanhangers van de regering wijzen op het gebruik van wapens en prikkeldraad door PAD-militanten. Er zijn ook vragen bij de blijkbaar uitgebreide financiële mogelijkheden van de oppositie.

Succesrecept

Het conflict, dat in Thailand zelfs de aandacht voor de internationale financiële crisis doet verslappen, is eigenlijk al in de maak sinds 2001, toen de voormalige premier Thaksin Shinawatra voor het eerst aan de macht kwam. Thaksin, een steenrijke zakenman, won de meerderheid van de arme kiezers voor zich, een groep die tot daartoe zo goed als genegeerd was door de politiek. Thaksin zette onder meer programma’s op om dorpelingen aan krediet te helpen en lanceerde ook een algemene gezondheidsverzekering.
Van de enorme steun die Thaksin in het noorden en het noordwesten van het land opbouwde, geniet nu ook de People Power Party (PPP), de partij die ontstond uit de resten van de Thai Rak Thai-partij van Thaksin nadat die in 2006 aan de kant was geschoven door een militaire coup. De PPP won in december 2007 de eerste verkiezingen die na de staatsgreep werden gehouden. De uitslag wordt aangevochten door de PAD. De oppositie argumenteert dat de PPP de stemmen van arme mensen heeft gekocht door misbruik te maken van hun onwetendheid. Ook Thaksin deed dat volgens de PAD. Daarom legde de beweging ook hem het vuur steeds meer aan de schenen, wat uiteindelijk leidde tot de staatsgreep van 2006.
De Thaise regering wordt nu geleid door premier Somchai Wongsawat, nadat diens voorganger Samak Sundaravej vorige maand moest aftreden omdat hij betaald was voor televisiewerk terwijl hij al premier was. Somchai en Samak, twee weinig overtuigende politici van de PPP, worden door de oppositie beschouwd als stromannen van Thaksin. Thaksin wordt in Thailand beschuldigd van corruptie en mensenrechtenschendingen. Hij verblijft in Groot-Brittannië, waar hij asiel heeft aangevraagd.

Vernieuwing of restauratie

Volgens Thaise analisten verhult de verbeten machtsstrijd tussen de PAD en de PPP een veel fundamenteler conflict: dat tussen de traditionele Thaise politiek die altijd een zaak was van de elite, en een nieuwe stroming waarbij ook de stemmen en de mening van de arme plattelandsbewoners meetellen.
“Krijgt Thailand een stabiel democratisch systeem krijgen waar ook progressieve groepen en alternatieven met voldoende steun bij de bevolking een kans maken via verkiezingen?”, vraag Walden Bello van de ontwikkelingsdenktank Focus on the Global South in Bangkok zich af. “Of glijdt het land weer af naar de traditie van instabiliteit, crisissen en staatsgrepen, waarbinnen alleen de oude orde de echte winnaar kan zijn? Dat is wat er op het spel staat.”
Bello ziet er een echte “klassenstrijd” in. “De regering heeft een meerderheid door de steun die ze geniet bij arme groepen in de steden en op het platteland. Tegenstanders moeten die meerderheid proberen te breken in plaats van ze buiten spel te zetten vanuit de redenering dat de massa’s onwetend en makkelijk te manipuleren zijn.” Als de tegenstanders van de PPP zich ergeren aan het populisme van de PPP, moeten ze dat volgens Bello proberen te doorprikken en op de proppen komen met een alternatief programma waarvoor mensen ook massaal kunnen warmlopen. 
Niemand ziet snel een einde komen aan de politieke crisis, maar er worden wel veel oplossingen gelanceerd. De PAD pleit voor een hervorming van het politieke systeem waarbij het aantal volksvertegenwoordigers zou gereduceerd worden. Critici vrezen dat de oppositie naar een systeem wil waarbij het parlement voor een deel ook uit niet rechtstreeks verkozen leden zou bestaan.
De tegenstanders van de PPP willen dat premier Somchai ontslag neemt of dat het parlement worden ontbonden. Bij nieuwe verkiezingen zou de PPP echter waarschijnlijk weer de bovenhand halen.
Sommigen hopen dat de regeringspartij door het gerecht ontbonden zal worden. De Engelstalige Bangkok Post meldde vrijdag dat het Openbaar Ministerie het Grondwettelijk Hof heeft gevraagd een zaak tegen de PPP te openen. In september werd de toenmalige premier al door het gerecht uit zijn ambt gezet, en in mei 2007 werd de TRT van Thaksin ontbonden omdat de partij bij de verkiezingen van 2006 gefraudeerd zou hebben.
De voormalige vice-premier Chavalit Yongchaiyudh, een generaal, roept openlijk op tot een staatsgreep om orde op zaken te stellen. Maar legerchef Anupong Paojinda heeft al herhaaldelijk verklaard dat het leger geen kamp zal kiezen in het conflict. Thailand heeft een geschiedenis van staatsgrepen, maar de coup van 2006 die Thaksin van het toneel deed verdwijnen, blijkt geen van de problemen opgelost te hebben waarmee Thailand nu worstelt.