Geheim rapport martelpraktijken Pinochet-régime lokt debat uit

Het rapport blijft geheim tot de president beslist of het gedeeltelijk of helemaal moet worden vrijgegeven en tot zijn bekendmaking over de schadevergoeding voor de slachtoffers, zei de presidentiële woordvoerder Francisco Vidal.

Toch lekten delen van het rapport van de Nationale Commissie voor Politieke Opsluitingen en Marteling al uit. Zo zou de commissie stellen dat marteling wijdverbreid was en ook werd toegepast bij mensen die niet politiek actief waren, als deel van een intimidatiestrategie van het publiek onder een regime van staatsterrorisme.

Het rapport identificeert minstens 18 legerregimenten waar politieke gevangenen systematisch mishandeld werden, en zeven instituten van de zeemacht. De grootste verantwoordelijkheid zou liggen bij de geheime politiemacht die onder rechtstreeks bevel van Pinochet stond, bij het Nationaal Centrum voor Informatie dat die geheime politiedienst in 1978 opvolgde en bij de militaire inlichtingendiensten.

Maar liefst acht hoofdstukken van het rapport zouden zijn gewijd aan een opsomming van de gebruikte marteltechnieken. De lijst is lang en weerzinwekkend en bevat onder meer seksueel misbruik waaronder verkrachting door dieren, brandwonden door sigaretten, zuren of fakkels, het uittrekken van de vingernagels, onderdompeling in water of petroleum, gedwongen toekijken bij martelingen van familieleden, valse executies, elektrische schokken aan de geslachtsdelen, het doen knappen van de trommelvliezen.

Het rapport zou ook de psychologische en materiële schade bij de slachtoffers beschrijven. Het bekijkt de moeilijkheden van overlevenden om zich weer sociaal te integreren, werk te vinden of om te emigreren.

Het rapport is een historische stap, omdat het voor het eerst officieel stelt dat er tijdens het Pinochet-régime politieke gevangenen werden gemarteld, zei Mireya García, de vice-voorzitter van de Vereniging van Familieleden van Verdwenen Gevangenen. In 1991 kwam een waarheidscommissie met een rapport dat stelde dat 3000 personen tijdens het dictatorschap vermoord of ‘verdwenen’ waren, maar dat rapport ging niet specifiek in op de mensen die martelingen overleefden.

De vereniging betreurt dat ze niet aanwezig mocht zijn bij de overhandigingceremonie van het rapport en roept op tot de betaling van aanzienlijke schadevergoedingen aan de slachtoffers. De Ethische Commissie tegen Marteling, een Chileense niet-gouvernementele organisatie, vindt dat de verantwoordelijken voor de martelingen voor de rechtbank moeten worden gebracht. Dat lijkt echter geen deel uit te maken van de maatregelen die president Lagos tegen het einde van de maand zou voorstellen. Van haar kant is Pamela Pereira, een mensenrechtenadvocaat en kopstuk van de meeregerende Socialistische Partij, ontevreden over de voorlopige geheimhouding van het rapport.

Vorige week aanvaardde legercommandant generaal Juan Emilio Cheyre institutionele verantwoordelijk voor de mensenrechtenschendingen ten tijde van het dictatorschap. Tot dan toe hield het leger steeds vol dat de schendingen werden begaan door individuele militairen.

Maar andere afdelingen van het leger volgen niet. Na de presentatie van het rapport zei zeemachtcommandant Miguel Angel Vergara dat hij zijn handen in het vuur stak voor de 25.000 mensen onder zijn bevel, en voor de vorige generaties van de zeemacht, die volgens hem niets te maken hadden met de mensenrechtenschendingen. Hij beloofde wel dat indien dit uit het rapport toch zou blijken, hij dat publiekelijk zou erkennen en ten zeerste zou betreuren. Generaal-op-rust Manuel Conteras, het voormalige hoofd van de geheime politiedienst, hield vol dat zijn dienst nooit een beleid van martelingen voerde. (ADR)