Gelijkheid maakt gezond

Volgens de laatste uitgave van ‘Health in the Americas’, een rapport dat om
de vier jaar wordt gepubliceerd, is het voor de gezondheid van de bevolking
niet zo belangrijk hoe hoog het nationaal inkomen is, maar wel hoe het
verdeeld is onder de inwoners. Dat geldt zowel voor arme als voor relatief
rijke landen. In de landen met de meest gelijke inkomensverdeling worden
mensen gemiddeld 8,2 jaar ouder dan in de landen waar de verschillen tussen
arm en rijk het extreemst zijn.

Mensen uit arme landen waar de welvaartskloof tussen de rijkste en de
armste burgers relatief klein is zoals Cuba, Guyana, Peru en Jamaica zijn
over het algemeen gezonder dan de inwoners van vergelijkbare landen als
Bolivia, Ecuador, de Dominicaanse Republiek en de meeste landen van
Centraal-Amerika, waar steenrijke mensen naast arme stakkers wonen.

Die vaststelling gaat ook op voor meer welvarende landen. Indicatoren als
kindersterfte en levensverwachting zijn gunstiger in relatief egalitaire
landen als Argentinië, Costa Rica, Trinidad en Tobago en Uruguay dan in
Brazilië, Chili, Colombia, Mexico en Paraguay, landen die ongeveer even
welvarend zijn maar waar de inkomenskloof veel breder is.

Voor de volksgezondheid is een goede verdeling van de nationale rijkdom
zelfs belangrijker dan het nationaal inkomen zelf. Halverwege de jaren 90
leefden mensen in egalitaire lage-inkomenslanden in doorsnee één jaar
langer dan de inwoners van hoge-inkomenslanden met een grote inkomenskloof.
De egalitaire landen geven dan ook gemiddeld per inwoner zowat twee keer
meer uit aan gezondheidszorg. Maar niet alleen ziekten slaan verwoestender
toe in landen met een brede inkomenskloof. Volgens de PAHO is ook de kans
op een gewelddadige dood twee keer hoger in landen waar de nationale
rijkdom niet goed verdeeld is.

Het rapport van 426 bladzijden biedt ook verder een schat aan informatie.
Volgens de auteurs is de levensverwachting bij de geboorte in Noord- en
Zuid-Amerika gestegen van gemiddeld 66 jaar in 1980 tot 72 jaar nu. Die
vooruitgang is voor de helft toe te schrijven aan het terugdringen van het
aantal sterfgevallen ten gevolge van besmettelijke ziekten en
hartaandoeningen. Ziekten als tuberculose waarvan in de regio in 1999 nog
altijd 140.000 nieuwe gevallen werden genoteerd en malaria eisen veel
minder slachtoffers. De kindersterfte als gevolg van besmettelijke
aandoeningen is sinds 1980 ongeveer gehalveerd in Noord-en
Latijns-Amerika een gevolg van massale inentingscampagnes die bijvoorbeeld
de mazelen bijna helemaal uit de regio hebben verdreven, en betere
moeder-kindzorgen.

Maar er zijn ook negatieve ontwikkelingen. HIV en aids zetten hun opmars
voor en beginnen vooral in de Cariben aan de levensverwachting te knagen.
Infecties van de ademhalingswegen en diarree eisen nog altijd een zware
tol, vooral in arme plattelandsgebieden en in de uitdijende sloppenwijken.
De toenemende verstedelijking zelf maakt ook slachtoffers: zowel
verkeersongevallen als crimineel geweld zijn er belangrijke doodsoorzaken.
In de sloppenwijken plegen ook slechte of ontbrekende sanitaire
voorzieningen, het gebrek aan beweging en het hoge stressniveau een aanslag
op de gezondheid van de bewoners.

De gestegen levensverwachting doet de ziektebeelden veranderen. In sommige
Latijns-Amerikaanse landen neemt het aantal 85-plussers met drie tot vijf
procent per jaar toe, terwijl het aantal van de mensen ouder dan 65 met een
aanwas van twee procent ook nog altijd sneller toeneemt dan de gehele
bevolking. Daardoor krijgen artsen en ziekenhuizen steeds meer te maken met
kanker, andere chronische ziekten, hart- en vaatziekten en aandoeningen van
het bewegingsapparaat.