Gelukkige gezinnen

Voor Fuentes geldt die krachtige weerbaarheid van culturen zelfs in tijden van globalisering. De Mexicaanse schrijver heeft nooit willen geloven dat de globalisering alles “veramerikaniseert” en als een pletwals alle verschillen wegeffent. Zijn bewijs hiervoor: de hete Mexicaanse chilisaus die het in de VS in populariteit haalt van de ketchup. In één van zijn vorige boeken, Een Grens van Glas, beschrijft Fuentes op sublieme wijze de ontmoeting tussen Mexicanen en Amerikanen, en wat die ontmoeting in de ziel van mensen zoal teweegbrengt.
In zijn nieuwste boek Alle gelukkige gezinnen blijft Fuentes binnen de grenzen van zijn land en neemt hij een duik in de lagen van de Mexicaanse geschiedenis en de weerslag ervan op haar kinderen: ‘Elk familielid dat naar Mexico-Stad kwam, was afkomstig uit een ander deel van het land en liet daar wortels achter; het ritme van de binnenlandse migratie werd bepaald door oorlogen en gewapende, agrarische en industriële revoluties, door de lange nomadische grens in het noorden en door de modderige en beboste grens in het zuiden, polen van ontwikkeling, ambitie en berusting, liefde en haat, niet-ingeloste beloften en ingesleten gebreken, een verlangen naar veiligheid en een uitdaging aan de onveiligheid.’ (p. 65-66)
De bundel is samengesteld uit zestien kortverhalen waarin Fuentes de ongewone, soms tragische geschiedenissen van evenveel Mexicaanse families beschrijft. Over een man die door zijn baas werd vernederd maar door zijn zoon nog dieper wordt gekleineerd. Over een moeder die een brief schrijft aan de moordenaar van haar dochter. Over een diepgelovige vader die wil dat zijn vier zoons priester worden, maar alle vier weten ze hem schandelijk te bedriegen.
Over kinderen die worstelen met hun ouders en ouders die zich uitsloven om voor hun kinderen hun imago en autoriteit hoog te houden. Over oude waarden en de hypocrisie om die overeind te houden, over passie, overspel en geheime relaties. Het is een opeenvolging van intense familiegeschiedenissen die één ding gemeen hebben: dat ze in hun streven naar geluk, allesbehalve gelukkig zijn. Het boek opent dan ook met een citaat uit Tolstoi’s Anna Karenina: ‘Gelukkige gezinnen zijn allemaal hetzelfde, ieder ongelukkig gezin is ongelukkig op z’n eigen manier.’
Fuentes heeft het over de psychologie van mensen, de duistere onbedwingbare krachten en hoe die soms sterker zijn dan het imago dat we ons willen aanmeten. Soms komen die duistere krachten niet uit onze eigen diepe lagen, maar uit de onderkant van een maatschappij die hard en ontwortelend is. Die maatschappelijke ontreddering krijgt een stem in de tussenteksten die werken als een koor in een Griekse tragedie. Koorzangen in ruwe taal geschreven, die de stem van de onherbergzame straat vertolken, zonder persoonlijk gezicht, de stem van wie geen familie heeft.
De beste manier om dit boek te smaken is niet door het in een ruk uit te lezen, maar door de verhalen een voor een te smaken. Dan komen ook de virtuositeit van Fuentes’ taal en zijn sprankelende verbeeldingskracht zoveel beter tot hun recht.
Alle gelukkige gezinnen door Carlos Fuentes is uitgegeven door  Meulenhoff. 397 blzn. ISBN  978 90 290 79396