Georges Kamanayo: 'film is macht'

Kamanayo, geboren in Rwanda, praat vooral over de films die in Afrika of door Afrikanen gemaakt worden. ‘Het is niet eenvoudig voor een Europees publiek om een Afrikaanse film te zien, al was het alleen maar omdat de beeldtaal waarop zo’n film gebouwd wordt zo verschillend is van de beeldtaal die mensen hier gewoon zijn.’



Waarom is het dan toch belangrijk dat die films hier getoond worden?

‘Omdat film de beste weg is om mensen van hier en ginder dichter bij elkaar te brengen. Via de cinema krijg je de kans om tot in de keuken te komen van andere mensen. Anderzijds is film ook macht, dat wordt voldoende aangetoond door de snelle Amerikanisering van onze levensstijl. Misschien kan de ‘andere’ film ook een ‘andere’ evolutie op gang brengen.



Zijn Afrikaanse films een goed middel om ons te tonen hoe het leven in Afrika is?

Ik denk het niet. Elke film toont hoogstens een deel van de waarheid. Een film vertrekt van de visie van de cineast, die zijn eigen kijk heeft op de wereld en zijn eigen verhaal te vertellen heeft. Die vaststelling gaat voor Afrikaanse cineasten net zo goed op als voor Europese of Noord-Amerikaanse. Anderzijds is het wel waar dat een groot deel van het publiek in Europa een verengd of zelfs verkeerd beeld heeft van de realiteit in Afrika: een beeld dat enkel bestaat uit oorlog, hongersnood en corruptie. Een beeld dat Afrikanen ziet als de slaven die er erger aan toe zijn na hun bevrijding dan ervoor. Als die mensen films zien uit Afrika, dan gaan ze misschien hun ideeën ook wat bijstellen.



Moeten films uit Afrika dan aan ‘positieve beeldvorming’ doen?

Neen, ze moeten het beeld uitdragen dat de cineast in zijn hoofd heeft. In die zin is een festival een uitstekende omgeving: daar worden, in de tijd geconcentreerd, heel veel verschillende visies getoond, zodat niemand zich nog het simplisme kan veroorloven te denken dat één film een goede representatie kan zijn van de werkelijkheid.



Cinema is een combinatie van beelden en verhalen. Tenminste in dat laatste zijn Afrikanen erg goed. Waarom komt de eigen cinema er dan zo slecht van de grond?

Film is een medium dat enorm veel geld kost en de Afrikaanse cineasten hebben dat niet, de Afrikaanse staten hebben dat niet, het eventuele publiek heeft dat niet. Bovendien zijn er nauwelijks filmzalen, geen verdeelhuizen, geen promotiekanalen. Tenslotte wordt elke poging om de eigen filmproductie in Afrika van de grond te krijgen, ondergraven door de dumping van Amerikaanse series op tv. De schaarste op het vlak van de middelen heeft verschillende consequenties. Om te beginnen heeft Europa, via financiering, productie of afwerking, bijna altijd een flinke vinger in de pap. Bovendien hebben de staten en machthebbers van Afrika te veel greep op de filmproductie, al was het alleen maar omdat zij -en zij alleen- de juiste lokaties ter beschikking kunnen stellen of de medewerking van de nationale media kunnen verzekeren. Die gebondenheid belemmert de artistieke vrijheid van de cineasten.



Indien de kwaliteit van zo’n film lamentabel is, dan moeten we daar begrip voor opbrengen?

Dat zou ik niet zeggen. Je moet alleen zaken vergelijken die vergelijkbaar zijn. Een film die geprogrammeerd wordt op een festival moet natuurlijk voldoen aan de kwalitatieve vereisten van zo’n festival. En geloof me vrij, er is geen gebrek aan kwalitatief hoogstaande films uit Afrika. Alleen blijven ze onbekend omdat ze niet getoond worden.




Cinema Novo. Van 16 tot 26 maart in Brugge. 050 34 83 54, novo@skynet.be

Focus op het Zuiden. Van 28 april tot 7 mei in Turnhout. 014 41 94 94, opendoek@warande.be

Afrika Filmfestival. Van 18 april tot 5 mei in Leuven, Diest en Dilbeek. 016 35 09 50



‘Kazungu de métisse’, de de nieuwe film van Georges Kamanayo waariin hij zijn eigen verhaal vertelt, …