Getuigen Marikana-commissie gearresteerd

SAPC-advocaat Ismael Semenya zei op de eerste zittingsdag van de Farlam-onderzoeksommissie dat de schietpartij in Marikana ‘een overdreven reactie’ was. Volgens hem zijn de agenten beginnen schieten als respons op wat achteraf bekeken eigen vuur bleek te zijn. Semenya voegde er wel onmiddellijk aan toe dat de schuld vooral bij mijnbedrijf Lonmin ligt: ‘Ze beweerden dat het mijnwerkersprotest illegaal was, en waren niet bereid om te onderhandelen’.

Een dag later werden vier mijnwerkers opgepakt. Volgens brigadier Thulani Ngubane, woordvoerder van de Noordwestelijke politiedienst, worden ze beschuldigd van een reeks ‘mysterieuze moorden’ die sinds zestien augustus in Marikana werden gepleegd. Dat meldt de lokale krant Mail&Guardian.

Intimidatiestrategie

Teboho Moskili, advocaat voor het Zuid-Afrikaanse Instituut voor Socio-Economische Rechten (Seri) zegt dat de vier dinsdag van de hoorzitting terugkeerden toen gepantserde politiewagens hun taxi tegenhielden. De veertien inzittenden moesten op de grond gaan liggen en kregen te raad hun mond te houden als ze in leven wilden blijven. Vier mannen kregen een kap over hun hoofd en werden handhandig naar het politiekantoor geëscorteerd, zegt Moskili.

Volgens James Nichol, de Engelse advocaat die de families van de gedode slachtoffers adviseert, maken deze arrestaties deel uit van een systematische intimidatiestrategie. Hij vraagt de Rechtsgemeenschap Engeland en Wales om observatoren naar de commissie te sturen om er op toe te zien dat het proces op een eerlijke manier verloopt.

Seri eist dat de politie de vier getuigen onmiddellijk vrijlaat en wil een garantie dat er geen nieuwe arrestaties meer zullen volgen. Als dat tegen maandag niet gebeurd is, zal de organisatie zijn cliënten vragen om zich uit de commissie terug te trekken.

Samenzwering

Eerder die dag verklaarde luitenant-colonel Johannes Cornelius Botha dat een deel van het bewijsmateriaal verdwenen is. Volgens de agent is het mogelijk dat er tijdens het onderzoek kogels verloren zijn gegaan. Botha zelf was op de dag van het bloedbad naar Marikana geroepen om er ‘een interventie’ te filmen. Hij zag er mensen op de grond liggen, maar de schietpartij zelf beweert hij te hebben gemist.

Verdediger Dali Mpofu, die de gewonde en gearresteerde mijnwerkers vertegenwoordigt, zegt e-mails te hebben onderschept waarin ANC-topman en Lonmin-bestuurslid Cyril Ramaphosa de protesten beschrijft als ‘criminele daden die om bijpassende actie vragen’. Dat was exact vierentwintig uur voor de schietpartij, zegt Mpofu. Hij noemt de tragedie ‘een giftige samenzwering tussen de staat en het kapitaal’. De acties van de politie zijn volgens hem ‘moord en onwettige doodslag’.

Kookpunt

‘Lonmin handelt al geruime tijd zonder rekening te houden met de sociale condities van haar arbeiders’, zegt advocate Karabo Bareng Kgoroeadira. Ze vertegenwoordigt het koningshuis van de Bapo Ba Mogale gemeenschap, een Tswana-volk waartoe de meeste inwoners van Wonderkop behoren. Volgens haar ijveren de kompels al jaren voor basisrechten als water en voorzieningen. Die strijd heeft volgens haar geleid tot het ‘kookpunt dat al jaren zachtjes pruttelde’.

Mijnbedrijf Lonmin zegt echter ‘niet verantwoordelijk (te zijn) voor de daden van ordehandhavers’. Het bedrijf zegt dat het de autoriteiten contacteerde om de zaak op een vredevolle manier af te handelen, als  ‘een gebruikelijk deel van het proces om normaliteit te bewerkstelligen’.

De hoorzitting over het bloedbad in Marikana ging maandag 22 oktober van start. Het werd begin oktober uitgesteld om de familieleden van de overledenen de kans de geven om het proces bij te wonen. Normaal gaat het onderzoek maandag verder.