Getuigenis uit Guantánamo: ‘Vijf jaar leven in een hondenhok’

Ondraaglijk, omdat dit boek niet over een ver verleden in zwart-wit gaat, maar over de meest recente geschiedenis die tot vandaag doorloopt. Ondraaglijk, omdat de democratische pretentie van Westen regel na regel ontmaskerd wordt als leeg en hypocriet. Ondraaglijk, omdat de gedetailleerde beschrijvingen van wat mensen andere mensen aandoen niet te rijmen valt met het geloof in medemenselijkheid dat we ondanks alles proberen te behouden.
Het systeem van vernedering en geweld in Guantánamo was volgens Kunraz gebaseerd op één centrale regel: de gevangenen hebben géén rechten. Geen enkele. Op de vraag hoe je zo veel en zo langdurig misbruik overleeft, antwoordt hij: ‘In mijn geloof is geduld heel belangrijk. Of het goed of slecht met je gaat, je moet altijd geduld hebben om te weten wat God met je voor heeft.’
Betekent dat ook dat hij zijn folteraars kan vergeven? ‘Neen. Toch zeker niet de soldaten die plezier hadden in het geweld dat ze straffeloos konden gebruiken. Dat vergeven betekent voor mij zoveel als het aanvaarden van de logica die aan de basis lag van het folteren. En dat wil ik niet. Maar ik heb al wel met een aantal ex-bewakers gesproken. Ik wil van hen te weten komen wat er allemaal gebeurde in het kamp, en waarom.’
Murat Kurnaz koestert geen wrok tegen het Amerikaanse volk, omdat hij ervan overtuigd is dat Bush alleen door fraude herverkozen geraakte en hij dus niet de keuze van het volk vertegenwoordigde. Maar de politieke leiders hoeven niet op veel begrip te rekenen. En dat geldt ook voor de Duitse politici. ‘Ik werd tweemaal door Duitse onderzoekers ondervraagd. Zij verklaarden mij onschuldig, maar minister Steinmeier weigerde me terug toe te laten in Duitsland en liet me dus creperen in Guantánamo.’
Op 24 augustus 2006 werd Kunraz eindelijk vrijgelaten. In de auto, op weg van de Amerikaanse basis naar huis, wou hij Fatima –zijn Turkse bruid die hij kort voor zijn vertrek naar Pakistan huwde– bellen met het goede nieuws dat hij eindelijk terug was. Op dat moment vernam hij dat zijn vrouw zich twee jaar eerder van hem had laten scheiden. En aan werk geraakt hij ook niet meer: de werkgevers vrezen negatieve publiciteit als ze hem aanwerven. Murat Kunraz vertelt het met een overtuigende gemoedsrust. ‘Het leven ligt in Gods handen. Wij zullen zien wat de toekomst brengt.’
Lees een uitgebreide weergave van het interview dat MO* met de auteur had
In de hel van Guantánamo. Vijf jaar in de beruchtste gevangenis ter wereld door Murat Kunraz is uitgegeven door Uitgeverij Forum. 270 blzn. ISBN 978 90 492 0002 2